1 उत्तर
1
answers
स्वातंत्र्योत्तर काळात शेतीचे स्वरूप कसे बदलले?
0
Answer link
स्वातंत्र्योत्तर काळात भारतीय शेतीत अनेक बदल झाले, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत:
* हरितक्रांती: 1960 च्या दशकात,Normal Borlaug यांनी जास्त उत्पादन देणाऱ्या गव्हाच्या वाणांचा शोध लावला. भारताने त्यांचा अवलंब केला आणि हरितक्रांतीची सुरुवात झाली. यामुळे अन्नधान्याचे उत्पादन वाढले आणि भारत अन्नधान्याच्या बाबतीत स्वयंपूर्ण बनला.
* सिंचन: मोठ्या धरणांचे बांधकाम, कालव्यांचे जाळे आणि विहिरींच्या वापरामुळे सिंचनाखालील क्षेत्र वाढले.
* तंत्रज्ञान: ट्रॅक्टर, थ्रेशर आणि इतर आधुनिक उपकरणांचा वापर वाढला, ज्यामुळे शेती अधिक कार्यक्षम झाली.
* रासायनिक खते आणि कीटकनाशके: यांचा वापर वाढल्यामुळे उत्पादन वाढले, परंतु त्याचे पर्यावरणीय दुष्परिणामही दिसून आले.
* जमीन सुधारणा: जमीनदारी पद्धती रद्द करण्यात आली आणि 'कसेल त्याची जमीन' हे धोरण स्वीकारण्यात आले, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे शोषण कमी झाले.
* सहकारी शेती: सहकारी संस्थांच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन शेती करण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे त्यांना अधिक चांगले उत्पन्न मिळू लागले.
* पिकांचे विविधीकरण: पारंपरिक अन्नधान्यांच्या पिकांऐवजी नगदी पिके, फळे आणि भाज्यांची लागवड वाढली.
* बाजाराभिमुखता: शेतकरी आता बाजारपेठेच्या मागणीनुसार पिके घेण्यावर अधिक लक्ष केंद्रित करत आहेत.
* आर्थिक उदारीकरण: 1991 नंतर आर्थिक उदारीकरणामुळे शेती क्षेत्रात अनेक नवीन संधी निर्माण झाल्या, परंतु काही समस्यांना तोंड द्यावे लागले.
या बदलांमुळे भारतीय शेती अधिक उत्पादनक्षम आणि आधुनिक झाली आहे, परंतु काही समस्या अजूनही कायम आहेत, जसे की लहान शेतकऱ्यांचे आर्थिक दुर्बलपण, पाण्याची कमतरता आणि हवामानातील बदल.