भारतातील दळणवळणाची विविध साधने कोणती आहेत ते स्पष्ट करा?
1. रस्ते वाहतूक: भारत सरकार रस्ते विकासाला प्राधान्य देत आहे. राष्ट्रीय महामार्ग, राज्य महामार्ग, जिल्हा मार्ग आणि ग्रामीण मार्ग हे रस्त्यांचे प्रकार आहेत. यांच्याद्वारे देशाच्या एका भागातून दुसऱ्या भागात माल आणि प्रवासी वाहतूक मोठ्या प्रमाणात होते.
2. रेल्वे वाहतूक: भारतीय रेल्वे हे जगातील सर्वात मोठ्या रेल्वे नेटवर्कपैकी एक आहे. रेल्वेद्वारे लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी आणि मोठ्या प्रमाणात मालाची वाहतूक करण्यासाठी सोयीचे ठरते.
3. जल वाहतूक: जल वाहतूक दोन प्रकारची असते: अंतर्गत जलमार्ग आणि सागरी मार्ग. अंतर्गत जलमार्गांमध्ये नद्या, कालवे आणि Backwaters चा वापर केला जातो, तर सागरी मार्गांचा वापर आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी महत्त्वाचा आहे.
4. हवाई वाहतूक: हवाई वाहतूक हे सर्वात वेगवान साधन आहे. देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर जलद प्रवासासाठी याचा उपयोग होतो. विमानतळ देशातील प्रमुख शहरांना जोडतात.
5. पाइपलाइन: पाइपलाइनचा उपयोग पेट्रोलियम, नैसर्गिक वायू आणि इतर द्रवरूप पदार्थांच्या वाहतुकीसाठी होतो.
6. रोपवे: दुर्गम आणि डोंगराळ भागांमध्ये रोपवेचा वापर वाहतुकीसाठी होतो.
दळणवळणाच्या साधनांचे फायदे:
- आर्थिक विकास: दळणवळण सुलभ झाल्यास व्यापार आणि उद्योगांना चालना मिळते.
- सामाजिक विकास: लोकांना एकमेकांशी जोडले जाऊन सामाजिक संबंध सुधारतात.
- पर्यटन: दळणवळणाची साधने चांगली असल्यास पर्यटन वाढते.
संदर्भ: