प्रेरणा आणि जागृती:

• स्वातंत्र्य चळवळीने लेखकांना आणि कवींना आपल्या लेखणीतून लोकांना प्रेरित करण्याची आणि त्यांच्यात जागृती निर्माण करण्याची संधी दिली.

राष्ट्रभक्ती आणि त्याग:

• या काळात लिहिलेल्या साहित्यात राष्ट्रभक्ती, त्याग आणि बलिदानाची भावना दिसून येते. कवी आणि लेखकांनी लोकांना देशासाठी सर्वस्व अर्पण करण्याची प्रेरणा दिली.

सामाजिक विचार:

• स्वातंत्र्य चळवळीने समाजातील अन्याय, रूढी आणि अंधश्रद्धा यांवर प्रहार करण्याची संधी दिली.
• दलित साहित्य आणि ग्रामीण साहित्याने समाजातील उपेक्षित घटकांच्या वेदना आणि आकांक्षा व्यक्त केल्या.

नवीन विचार आणि कल्पना:

• या चळवळीने लेखकांना नवीन विचार आणि कल्पनांना वाव देण्यास प्रवृत्त केले.
• गांधीजींच्या विचारांचा प्रभाव साहित्यावर पडला आणि त्यातून सत्य, अहिंसा आणि स्वदेशी या मूल्यांची शिकवण देण्यात आली.

भाषा आणि साहित्य:

• मराठी भाषेत अनेक नवीन शब्द आणि वाक्यप्रयोग रूढ झाले.
• लोकनाट्ये, पोवाडे, लावण्या आणि शाहिरी यांसारख्या लोककला प्रकारांनी जनजागृती करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

उदाहरण:

• वि. वा. शिरवाडकर, कुसुमाग्रज, साने गुरुजी, ना. सी. फडके, आचार्य अत्रे यांसारख्या लेखकांनी आपल्या लेखणीतून स्वातंत्र्य चळवळीला बळ दिले.

अशा प्रकारे, स्वातंत्र्य चळवळीतील अंतिम उद्दिष्टांनी वाङ्मय निर्मितीवर महत्त्वपूर्ण परिणाम केला आणि त्याद्वारे लोकांना स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय होण्यास प्रेरणा मिळाली.