व्याकरण संस्कृत

संस्कृत- हल संधी, विसर्गसंधी, दुर्जनपद्धती, कर्म पद्धती?

1 उत्तर
1 answers

संस्कृत- हल संधी, विसर्गसंधी, दुर्जनपद्धती, कर्म पद्धती?

0

संस्कृतमध्ये संधींचे मुख्यतः तीन प्रकार आहेत: स्वर संधी (अच् संधी), व्यंजन संधी (हल संधी), आणि विसर्ग संधी.

1. हल संधी (व्यंजन संधी):

जेंव्हा दोन व्यंजन वर्ण एकत्र येतात, तेव्हा त्याला हल संधी म्हणतात. या संधीचे काही नियम आहेत:

  • Schutva Sandhi (श्चुत्व संधी): जर 'स्' किंवा 'त्' वर्गाच्या आधी 'श्' किंवा 'च्' वर्ग येत असेल, तर 'स्' चा 'श्' आणि 'त्' वर्गाचा 'च्' वर्ग होतो.
  • Stutva Sandhi (ष्टुत्व संधी): जर 'स्' किंवा 'त्' वर्गाच्या आधी 'ष्' किंवा 'ट्' वर्ग येत असेल, तर 'स्' चा 'ष्' आणि 'त्' वर्गाचा 'ट्' वर्ग होतो.
  • Jastva Sandhi (जश्त्व संधी): जर कोणत्याही वर्गाच्या पहिल्या, दुसऱ्या, तिसऱ्या किंवा चौथ्या अक्षरानंतर स्वर किंवा मृदू व्यंजन आले, तर त्या अक्षराच्या जागी त्याच वर्गातील तिसरे अक्षर येते.
  • Anunasika Sandhi (अनुनासिक संधी): जर 'त्' वर्गाच्या अक्षरांच्या पुढे 'न्' किंवा 'म्' आले, तर 'त्' वर्गाच्या जागी अनुनासिक वर्ण येतो.
2. विसर्ग संधी:

जेव्हा विसर्गाच्या पुढे स्वर किंवा व्यंजन येतो, तेव्हा विसर्ग संधी होते.

  • Visarga Uତ୍tva Sandhi (विसर्ग उत्व संधी): जर विसर्गाच्या आधी 'अ' असेल आणि नंतर कोणताही स्वर किंवा मृदू व्यंजन असेल, तर विसर्गाचा 'उ' होतो आणि तो मागील 'अ' मध्ये मिसळून 'ओ' बनतो.
  • Visarga Rutva Sandhi (विसर्ग रुत्व संधी): जर विसर्गाच्या आधी 'अ' सोडून दुसरा कोणताही स्वर असेल आणि पुढे स्वर किंवा मृदू व्यंजन असेल, तर विसर्गाचा 'र्' होतो.
  • Visarga Lopa Sandhi (विसर्ग लोप संधी): काही विशिष्ट परिस्थितीत विसर्गाचा लोप होतो (म्हणजे तो नाहीसा होतो).
3. दुर्जन पद्धती:

'दुर्जन' हा शब्द 'दुर्' (वाईट) आणि 'जन' (लोक) या दोन शब्दांनी बनलेला आहे. दुर्जन म्हणजे वाईट माणूस. या संदर्भात कोणती संधी आहे हे स्पष्ट नाही, परंतु बहुतेक ठिकाणी विसर्ग संधी लागू होऊ शकते.

4. कर्म पद्धती:

कर्म पद्धती म्हणजे कर्मानुसार क्रियापदाचे रूप बदलणे. यात कर्मणी प्रयोगाचा वापर केला जातो.

उदाहरण: 'रामः रोटीकां खादति' (राम भाकरी खातो) याचे कर्मणी रूप 'रामेण रोटीका खाद्यते' (रामाकडून भाकरी खाल्ली जाते) असे होईल.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:


उत्तर लिहिले · 16/5/2025
कर्म · 980

Related Questions

गंगोदक या संस्कृत शब्दाचा विग्रह करा?
संस्कृत शिकण्यासाठी मला कोणत्या पुस्तकाचा आधार घ्यावा लागेल?
तुमुन्प्रत्ययविधायकं सूत्रं लिखत?
उत्तरपदं लिखत (१)नोपकरणे = न + ......?
संस्कृतमध्ये 4:45 कसे लिहायचे?
संस्कृत भाषेचा संपूर्ण इतिहास काय आहे?
मला संस्कृत या विषयात खूप अडचणी आहेत, तर कोणीतरी मला ते शिकवेल का किंवा उपाय सांगेल का?