व्याकरण

'ही इज वेल टुडे' या वाक्यातील करेक्ट अल्टरनेटिव्ह (Correct alternative) म्हणजे या वाक्याचा अर्थ अधिक स्पष्ट करणारा किंवा व्याकरणदृष्ट्या योग्य पर्याय निवडणे. या वाक्यासाठी काही संभाव्य पर्याय खालीलप्रमाणे असू शकतात:

• He is feeling well today.
• He is doing well today.
• He is quite well today.

यापैकी कोणता पर्याय निवडायचा हे वाक्याचा संदर्भ आणि तुम्ही काय म्हणू इच्छिता यावर अवलंबून आहे. 'He is well today' हे वाक्य व्याकरणदृष्ट्या बरोबर आहे, पण ते अधिक स्पष्ट करण्यासाठी किंवा अधिक चांगले करण्यासाठी इतर पर्याय वापरले जाऊ शकतात.

आकाशासाठी काही समानार्थी शब्द खालीलप्रमाणे:

• गगन: हे आकाशाचे सर्वात सामान्य समानार्थी शब्द आहे.
• आसमान: हा शब्द फारसी भाषेतून आला आहे आणि तो भारतात मोठ्या प्रमाणावर वापरला जातो.
• नभ: हा शब्द संस्कृतमध्ये आकाशासाठी वापरला जातो.
• व्योम: 'व्योम' म्हणजे अंतराळ किंवा अवकाश.
• अंतरिक्ष: हा शब्द आकाशाच्या विशालतेवर जोर देतो.
• अंबर: 'अंबर' म्हणजे आकाश किंवा वस्त्र.

मराठी भाषेतील 'ळ' या अक्षराचा उगम आणि इतिहास अनेक अभ्यासकांनी शोधण्याचा प्रयत्न केला आहे. 'ळ' हे अक्षर वैदिक भाषेत अस्तित्वात होते, असा एक मतप्रवाह आहे.

मराठीमध्ये 'ळ' हे एक व्यंजन (consonant) आहे. हे एक स्वतंत्र वर्ण आहे आणि देवनागरी लिपीत वापरले जाते. 'ळ' चा उच्चार इतर भारतीय भाषांमध्ये क्वचितच आढळतो, त्यामुळे तो मराठी भाषेला विशेष ओळख देतो.

उदाहरण: ' Mulga (मुलगा)', 'Paal (पाळ)'

संपत्ती या शब्दाचा संधी विग्रह सम् + पत्ती असा होतो.

हा व्यंजन संधीचा प्रकार आहे.

भाषा आणि बोली यांमध्ये काही साम्य आणि भेद आहेत, ते खालीलप्रमाणे:

साम्य:

• संप्रेषणाचे माध्यम: भाषा आणि बोली दोन्ही संवादासाठी वापरल्या जातात. लोक एकमेकांशी बोलण्यासाठी, विचार व्यक्त करण्यासाठी आणि माहिती देण्यासाठी दोहोंचा उपयोग करतात.
• ध्वनी आणि व्याकरण: प्रत्येक बोली आणि भाषेला स्वतःचे ध्वनी (phonetics) आणि व्याकरण (grammar) असते.
• सामाजिक महत्त्व: दोन्ही मानवी समाजाचा भाग आहेत आणि विशिष्ट समूहांमध्ये वापरल्या जातात.

भेद:

• व्याप्ती: भाषेची व्याप्ती मोठी असते, ती अनेक प्रदेशांमध्ये आणि देशांमध्ये वापरली जाते. तर, बोली एका विशिष्ट क्षेत्रात किंवा लहान समूहांमध्ये बोलली जाते.
• प्रमाणित स्वरूप: भाषेला एक प्रमाणित (standardized) स्वरूप असतं. तिचं व्याकरण, शब्दसंग्रह आणि लेखन नियम निश्चित केलेले असतात. याउलट, बोली प्रमाणित नसते आणि तिचे नियम बदलू शकतात.
• लिखित स्वरूप: भाषा सहसा लिखित स्वरूपात आढळते, ज्यात साहित्य, पुस्तके आणि इतर लेखन सामग्री उपलब्ध असते. बोली बहुतेक वेळा फक्त बोलली जाते आणि तिचे लिखित स्वरूप कमी असते.
• राजकीय आणि सामाजिक मान्यता: भाषेला अधिकृत मान्यता असते, तिचा उपयोग सरकारी कामकाज, शिक्षण आणि माध्यमांमध्ये होतो. बोलीला सहसा अशी अधिकृत मान्यता नसते.
• उदाहरण: मराठी एक भाषा आहे, जी महाराष्ट्र राज्यात आणि जगभरातील मराठी भाषिक लोकांमध्ये वापरली जाते. अहिराणी ही मराठी भाषेची बोली आहे, जी खानदेश विभागात बोलली जाते.

थोडक्यात, भाषा ही अधिक व्यापक आणि प्रमाणित असते, तर बोली विशिष्ट प्रदेशात बोलली जाणारी भाषेची एक उपभाषा असते.

प्रमाणभाषा म्हणजे भाषेचा एक असा प्रकार, जो एखाद्या विशिष्ट भाषिक समुदायाद्वारे वापरला जातो आणि त्या भाषेचे नियम, व्याकरण आणि लेखन पद्धतीनुसार असतो. प्रमाणभाषा बहुतेक वेळा शिक्षण, प्रशासन, माध्यमे आणि इतर औपचारिक संदर्भांमध्ये वापरली जाते.

प्रमाण भाषेची काही वैशिष्ट्ये:

• व्याकरण: प्रमाणभाषेचे स्वतःचे व्याकरण असते.
• शब्दसंग्रह: प्रमाणभाषेत विशिष्ट शब्दसंग्रह असतो.
• उच्चार: प्रमाणभाषेतील शब्दांचा उच्चार विशिष्ट असतो.
• स्वीकारार्हता: प्रमाणभाषा ही शिक्षण, सरकारी कामकाज आणि प्रसारमाध्यमांमध्ये वापरली जाते.

उदाहरण: मराठी, हिंदी, इंग्रजी, जर्मन, फ्रेंच इत्यादी अनेक भाषांमध्ये प्रमाणभाषा अस्तित्वात आहेत.