• मागणी-पुरवठा स्फीती (Demand-Pull Inflation): जेव्हा वस्तू आणि सेवांची मागणी त्यांच्या पुरवठ्यापेक्षा जास्त वाढते, तेव्हा मागणी-पुरवठा स्फीती निर्माण होते. लोकांकडे जास्त पैसा असतो आणि त्यामुळे ते जास्त खर्च करायला तयार असतात, पण त्या प्रमाणात उत्पादन वाढत नाही.

  उदाहरण: कोरोना काळात मागणी वाढली पण पुरवठा कमी झाला, त्यामुळे किमती वाढल्या.

• खर्च-आधारित स्फीती (Cost-Push Inflation): उत्पादन खर्चात वाढ झाल्यामुळे वस्तू आणि सेवांच्या किमती वाढतात, तेव्हा खर्च-आधारित स्फीती होते.

  उदाहरण: कच्च्या तेलाच्या किमती वाढल्यास वाहतूक आणि उत्पादन खर्च वाढतो, ज्यामुळे महागाई वाढते.

• अंतर्निहित स्फीती (Built-In Inflation): भूतकाळात झालेल्या महागाईच्या अपेक्षेमुळे वेतन आणि किमती वाढतात, त्यामुळे अंतर्निहित स्फीती निर्माण होते.

  उदाहरण: कर्मचाऱ्यांनी महागाई वाढेल या अपेक्षेने जास्त वेतनाची मागणी करणे.

• अति-स्फीती (Hyperinflation): जेव्हा महागाई दर खूप जास्त आणि अनियंत्रित होतो, तेव्हा त्याला अति-स्फीती म्हणतात. यात किमती काही तासांत किंवा दिवसांत दुप्पट होतात.

  उदाहरण: झिम्बाब्वेमध्ये 2000 च्या दशकात झालेली महागाई.

• स्थगित स्फीती (Suppressed Inflation): सरकार किमतींवर नियंत्रण ठेवते, त्यामुळे मागणी जास्त असूनही किमती वाढत नाहीत. पण यामुळे काळा बाजार वाढतो.

  उदाहरण: युद्ध काळात सरकारने जीवनावश्यक वस्तूंच्या किमती नियंत्रित ठेवल्यास.

हे विविध प्रकार महागाईच्या कारणांवर आणि परिणामांवर आधारित आहेत.