वातावरणीय बदलाची मुख कारणे:

वातावरणीय बदल हे जगातील सर्वात तातडीचे प्रश्न आहेत. या बदलांची मुख्य कारणे मानवी क्रियाकलापांमुळे होणारे हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन आहे. यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

1. जीवाश्म इंधनाचा वापर: कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू हे जीवाश्म इंधन जळणे हे कार्बन डायऑक्साइड आणि मिथेन सारख्या हरितगृह वायूंचे मुख्य स्त्रोत आहे. ऊर्जा निर्मिती, वाहतूक आणि उद्योगांमध्ये जीवाश्म इंधनाचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.

2. जंगलतोड: जंगले ही कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेतात आणि ऑक्सिजन सोडतात. जंगलतोडीमुळे वातावरणातून कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेण्याची क्षमता कमी होते आणि हवामान बदलाला गती मिळते.

3. शेती: शेतीमध्ये प्राण्यांचे सारखे आणि नायट्रोजनयुक्त खताचा वापर, धान्य पिके आणि जंगलांचा ऱ्हास यांमुळे मिथेन आणि नायट्रस ऑक्साईड सारख्या हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन होते.

4. औद्योगिकीकरण: कारखान्यांमधून होणारे प्रदूषण आणि धुराचे उत्सर्जन हे कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर हरितगृह वायूंचे स्त्रोत आहेत.

5. इतर मानवी क्रियाकलाप: वाहतूक, इमारतींचे बांधकाम आणि इतर मानवी क्रियाकलापांमुळेही वातावरणीय बदलामध्ये हातभार लागतो.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की वातावरणीय बदल हा एक जटिल प्रश्न आहे आणि त्यामागे अनेक कारणे आहेत. या समस्येवर उपाय शोधण्यासाठी आणि हवामानातील बदलांचे परिणाम कमी करण्यासाठी जगभरातील देशांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

वातावरणातील बदलाची मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. ग्रीनहाऊस वायूंचे उत्सर्जन:
• जीवाश्म इंधनांचा (Fossil fuels) वापर: कोळसा, पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू जाळल्याने कार्बन डायऑक्साइड (Carbon Dioxide) आणि इतर ग्रीनहाऊस वायूंचे उत्सर्जन होते.
• औद्योगिक प्रक्रिया: सिमेंट उत्पादन, रासायनिक प्रक्रिया आणि इतर औद्योगिक प्रक्रियांद्वारे ग्रीनहाऊस वायूंचे उत्सर्जन होते.
• जंगलतोड: झाडे कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेतात, पण जंगलतोडीमुळे तो साठलेला कार्बन वातावरणात release होतो.
2. जमीन वापर बदल (Land use change): शेती आणि शहरीकरणामुळे नैसर्गिक अधिवासांचे रूपांतरण होते, ज्यामुळे ग्रीनहाऊस वायूंचे उत्सर्जन वाढते.
3. शेती पद्धती: खत वापर आणि पशुधन व्यवस्थापनामुळे मिथेन (Methane) आणि नायट्रस ऑक्साईड (Nitrous Oxide) वायूंचे उत्सर्जन होते.
4. नैसर्गिक कारणे: ज्वालामुखी उद्रेक आणि सौर क्रियाशीलता (Solar activity) देखील वातावरणातील बदलांवर परिणाम करतात, परंतु मानवी गतिविधींच्या तुलनेत यांचा प्रभाव कमी असतो.

हे बदल तापमान वाढ, समुद्राची पातळी वाढणे, हवामानातील बदल आणि नैसर्गिक आपत्त्यांमध्ये वाढ करतात.

अधिक माहितीसाठी:

• संयुक्त राष्ट्र हवामान बदल (इंग्रजी)
• यू.एस. पर्यावरण संरक्षण संस्था (EPA) (इंग्रजी)