घटनावाद म्हणजे राज्यघटनेच्या तत्त्वांवर आधारित शासन व्यवस्था आणि नागरिकांच्या हक्कांचे रक्षण करणारी विचारसरणी. यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

लिखित राज्यघटना: घटनावादामध्ये, देशाचे शासन कसे चालवायचे याची रूपरेषा ठरवणारी लिखित राज्यघटना असणे आवश्यक आहे. राज्यघटनेमध्ये सरकारची रचना, नागरिकांचे हक्क आणि जबाबदाऱ्या आणि कायद्याचे राज्य यांचा समावेश आहे.

कायद्याचे राज्य: घटनावादात, कायदा हा सर्वोच्च आहे आणि त्याचे पालन सर्व नागरिक आणि सरकारने केले पाहिजे. याचा अर्थ असा की कोणालाही कायद्याच्या वर मानले जात नाही, अगदी सरकारलाही नाही.

शक्तीचे विभाजन: घटनावादात, सरकारची शक्ती विविध शाखांदरम्यान विभागली जाते, जसे की विधायी, कार्यकारी आणि न्यायिक. हे विभाजन अत्याचार टाळण्यास आणि कोणत्याही एका शाखेला खूप जास्त शक्ती मिळवण्यापासून रोखण्यास मदत करते.

नागरिकांचे हक्क: घटनावादात, नागरिकांना स्वातंत्र्य आणि न्यायाचे मूलभूत अधिकार दिले जातात. यामध्ये अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, धार्मिक स्वातंत्र्य आणि मताधिकार यांचा समावेश आहे.

घटनावाद हा एक महत्त्वाचा सिद्धांत आहे कारण तो नागरिकांना स्वातंत्र्य, सुरक्षा आणि न्याय प्रदान करतो. तो सरकारला जबाबदार धरतो आणि कायद्याचे राज्य सुनिश्चित करतो.

भारतासारख्या अनेक देशांमध्ये घटनावाद स्वीकारला गेला आहे. भारताची राज्यघटना ही जगातील सर्वात लांब लिखित राज्यघटना आहे आणि त्यात नागरिकांना अनेक अधिकार दिलेले आहेत.

घटनावाद आणि भारतीय राज्यघटनेबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी, तुम्ही खालील संसाधने पाहू शकता:

घटनावाद (फेनोमेनोलॉजी):

घटनावाद म्हणजे जाणीव आणि अनुभव यांच्या अभ्यासावर लक्ष केंद्रित करणारी विचारधारा आहे. 'फेनोमेनोलॉजी' हा शब्द 'फेनोमेनन' (Phenomenon) या शब्दावरून आला आहे, ज्याचा अर्थ 'घडलेली गोष्ट' किंवा 'अनुभव'.

घटनावादाची काही मुख्य वैशिष्ट्ये:

• अनुभवाचे महत्त्व: घटनावाद अनुभवाला केंद्रस्थानी मानतो. व्यक्तीच्या जाणीवेतून येणारे अनुभव वस्तुनिष्ठ सत्यापेक्षा जास्त महत्त्वाचे असतात.
• जाणीवेचा अभ्यास: Manushyachya मनात काय चालले आहे, तो कसा विचार करतो, यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.
• पूर्वाग्रहांना नकार: कोणत्याही गोष्टीचा পূর্বग्रह न ठेवता, जसा अनुभव येतो तसाच स्वीकार करणे.
• अर्थ आणि महत्त्व: जगाला आणि जीवनाला व्यक्ती कशा प्रकारे अर्थ देते, हे समजून घेणे.

उदाहरण: एकाद्या घटनेचा व्यक्तीपरत्वे अनुभव वेगळा असू शकतो. दोन व्यक्ती एकाच कार्यक्रमाला गेल्या, तरी त्यांचा अनुभव आणि त्या घटनेचा अर्थ त्यांच्यासाठी वेगळा असू शकतो. घटनावाद या अनुभवांचा अभ्यास करतो.

प्रमुख विचारवंत: एडमंड हसर्ल (Edmund Husserl) हे घटनावादाचे जनक मानले जातात. मार्टिन हाइडेगर (Martin Heidegger) आणि मौरिस मर्लो-पोंटी (Maurice Merleau-Ponty) यांनीही या विचारधारेला पुढे नेले.

उपयोग: घटनावादाचा उपयोग मानसशास्त्र, समाजशास्त्र, शिक्षण आणि कला यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये होतो.

अधिक माहितीसाठी काही स्रोत:

• स्टॅनफोर्ड एन्सायक्लोपीडिया ऑफ फिलॉसॉफी: https://plato.stanford.edu/entries/phenomenology/