तत्त्वज्ञान
विभूती ही नेहमीच प्रतिमारूप असते म्हणजे, ती एखाद्या व्यक्ती, वस्तू किंवा घटनेच्या अस्तित्वाचा पुरावा असते. हे खालीलप्रमाणे स्पष्ट केले आहे:
- अस्तित्वाचा पुरावा: विभूती म्हणजे अवशेष किंवा चिन्ह. कोणतीतरी गोष्ट घडली आहे किंवा अस्तित्वात आहे हे त्यातून दिसून येते.
- उदाहरण:
- एखाद्या ऐतिहासिक व्यक्तीच्या वापरातील वस्तू (उदा. महात्मा गांधींचा चरखा).
- धार्मिक परंपरेतील अवशेष (उदा. बुद्ध relic).
- नैसर्गिक घटनांचे अवशेष (उदा. ज्वालामुखीच्या लाव्हारसाचे खडक).
- महत्व: विभूती आपल्याला भूतकाळाशी जोडतात आणि त्यातून माहिती व प्रेरणा मिळण्यास मदत होते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:
आशयाचा वास्तववाद ही एक तात्विक संकल्पना आहे. यानुसार, काही गोष्टी अस्तित्वात आहेत, त्या आपल्या समजुती, अनुभव किंवा त्याबद्दलच्या कल्पनांवर अवलंबून नसतात. याचा अर्थ असा होतो की काही 'सत्य' आपल्या मनात तयार होत नाहीत, तर ते स्वतंत्रपणे अस्तित्वात असतात.
आशयाचा वास्तववादाचे काही महत्त्वाचे मुद्दे:
- स्वतंत्र अस्तित्व: यानुसार, काही गोष्टी आपल्या विचारांवर अवलंबून न राहता स्वतंत्रपणे अस्तित्वात असतात.
- सत्य आणि वस्तुनिष्ठता: काही विधाने वस्तुनिष्ठपणे सत्य असतात, म्हणजेच त्यांची सत्यता आपल्या मतांवर अवलंबून नसते.
- ज्ञान आणि आकलन: आपण त्या 'सत्य' गोष्टींचे ज्ञान आणि आकलन प्राप्त करू शकतो.
उदाहरण:
गणित हे आशयाсно वास्तववादाचे एक उदाहरण आहे. '2 + 2 = 4' हे विधान सत्य आहे, आणि ते आपल्या समजुतीवर अवलंबून नाही. हे विधान गणितीय नियमांनुसार सत्य आहे, जे आपल्या विचारांपासून स्वतंत्र आहेत.
आशयाचा वास्तववाद ही एक गुंतागुंतीची संकल्पना आहे आणि यावर अनेक वादविवाद आहेत. पण, याचा अर्थ असा आहे की जगात काही गोष्टी अशा आहेत ज्या आपल्या विचारांवर अवलंबून नाहीत.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:
बुद्धीवाद आणि अनुभववाद हे ज्ञानाच्या दोन प्रमुख विचारधारा आहेत. या दोन्ही विचारधारा ज्ञान कसे प्राप्त होते याबद्दल भिन्न दृष्टिकोन मांडतात.
- बुद्धीवाद ही विचारधारा ज्ञानाचा स्रोत बुद्धी आहे असे मानते.
- यानुसार, काही ज्ञान आपल्यात जन्मजात असते, जे आपल्याला अनुभवाशिवाय प्राप्त होते.
- बुद्धीवादी विचारवंत हे तर्क, अनुमान आणि अंतर्ज्ञानावर अधिक लक्ष केंद्रित करतात.
- गणित आणि तर्कशास्त्र ही बुद्धीवादाची उत्तम उदाहरणे आहेत.
- अनुभववाद ही विचारधारा ज्ञानाचा स्रोत अनुभव आहे असे मानते.
- यानुसार, आपल्याला जे काही ज्ञान मिळते ते इंद्रियांच्या माध्यमातून येणाऱ्या अनुभवांवर आधारित असते.
- अनुभववादी विचारवंत निरीक्षण, प्रयोग आणि अनुभवांवर अधिक भर देतात.
- विज्ञान हे अनुभववादाचे उत्तम उदाहरण आहे.
- बुद्धीवाद जन्मजात ज्ञानावर विश्वास ठेवतो, तर अनुभववाद अनुभवांवर आधारित ज्ञानावर जोर देतो.
- बुद्धीवादी तर्क आणि अंतर्ज्ञानाला महत्त्व देतात, तर अनुभववादी निरीक्षण आणि प्रयोगांना प्राधान्य देतात.
- बुद्धीवादामध्ये, ज्ञान हे अनुभवाशिवाय प्राप्त होऊ शकते, तर अनुभववाद नुसार अनुभव हा ज्ञानाचा एकमात्र स्रोत आहे.
एखाद्या त्रिकोणाच्या गुणधर्मांचे ज्ञान बुद्धीवादाने तर्काच्या आधारे प्राप्त होऊ शकते, तर विज्ञानातील नियम निरीक्षणातून आणि प्रयोगातून अनुभववादाने सिद्ध केले जातात.
अधिक माहितीसाठी: