औद्योगिकीकरण म्हणजे अर्थव्यवस्थेतील सर्व क्षेत्रांचा विकास व विस्तार होण्याची प्रक्रिया होय. या प्रक्रियेमुळे उत्पादन वाढते, रोजगार निर्माण होतात, देशाची आर्थिक स्थिती मजबूत होते आणि लोकांचे जीवनमान उंचावते. औद्योगिकीकरणाचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे:

राष्ट्रीय उत्पन्नात वाढ: औद्योगिकीकरणामुळे उत्पादन वाढते, ज्यामुळे राष्ट्रीय उत्पन्नात वाढ होते. यामुळे देशाची आर्थिक स्थिती मजबूत होते आणि लोकांचे जीवनमान उंचावते.

रोजगार निर्मिती: औद्योगिकीकरणामुळे मोठ्या प्रमाणात रोजगार निर्मिती होते. यामुळे बेरोजगारी कमी होते आणि लोकांचे आर्थिक स्थैर्य वाढते.

तंत्रज्ञान विकास: औद्योगिकीकरणामुळे नवीन तंत्रज्ञानाचा विकास होतो. यामुळे उत्पादनक्षमता वाढते आणि स्पर्धात्मकता वाढते.

अंतरराष्ट्रीय व्यापारात वाढ: औद्योगिकीकरणामुळे देशातील उत्पादने परदेशात निर्यात केली जाऊ शकतात. यामुळे परदेशी चलन मिळते आणि देशाची आर्थिक स्थिती मजबूत होते.

सामाजिक विकास: औद्योगिकीकरणामुळे लोकांचे राहणीमान उंचावते. यामुळे शिक्षण, आरोग्य, स्त्री सशक्तीकरण, इत्यादी क्षेत्रात प्रगती होते.

औद्योगिकीकरणामुळे काही समस्या देखील निर्माण होतात, जसे की प्रदूषण, शहरीकरण, इत्यादी. या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी सरकार आणि उद्योगांनी एकत्रितपणे प्रयत्न केले पाहिजेत.

भारतासारख्या विकसनशील देशांसाठी औद्योगिकीकरण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. औद्योगिकीकरणामुळे भारताला जागतिक अर्थव्यवस्थेतील एक महत्त्वाचे स्थान मिळवता येईल आणि लोकांचे जीवनमान उंचावता येईल.

1. आर्थिक विकास: औद्योगिकीकरणामुळे देशाच्या आर्थिक विकासाला चालना मिळते. नवीन उद्योगधंदे सुरू झाल्यामुळे उत्पादन वाढते, ज्यामुळे राष्ट्रीय उत्पन्नात भर पडते.

2. रोजगार निर्मिती: औद्योगिकीकरणामुळे रोजगाराच्या संधी वाढतात. कारखाने आणि इतर औद्योगिक युनिट्समध्ये काम करण्यासाठी मनुष्यबळाची आवश्यकता असते, ज्यामुळे बेरोजगारी कमी होते.

3. पायाभूत सुविधांचा विकास: औद्योगिकीकरणामुळे रस्ते, रेल्वे, ऊर्जा आणि दूरसंचार यांसारख्या पायाभूत सुविधांचा विकास होतो.

4. जीवनमानाचा दर्जा सुधारतो: औद्योगिकीकरणामुळे लोकांचे जीवनमान सुधारते. लोकांना चांगले अन्न, वस्त्र आणि निवारा मिळतो.

5. निर्यातीत वाढ: औद्योगिकीकरणामुळे देशाच्या निर्यातीत वाढ होते. উৎপাদিত वस्तूंची गुणवत्ता चांगली असल्यामुळे त्यांची मागणी आंतरराष्ट्रीय बाजारात वाढते.

6. कृषी क्षेत्राला मदत: औद्योगिकीकरणामुळे कृषी क्षेत्राला आधुनिक उपकरणे आणि तंत्रज्ञान उपलब्ध होते, ज्यामुळे शेती उत्पादन वाढते.

7. सामाजिक विकास: औद्योगिकीकरणामुळे शिक्षण, आरोग्य आणि इतर सामाजिक सेवांचा विकास होतो, ज्यामुळे समाजाचा विकास होतो.