भाषणाचे स्वरूप (Nature of Speech):

1. संदेश (Message): प्रत्येक भाषणात एक संदेश असतो, जो वक्ता श्रोत्यांपर्यंत पोहोचवतो. हा संदेश माहिती, विचार, कल्पना किंवा भावना या स्वरूपात असू शकतो.
2. वक्ता (Speaker): भाषण देणारी व्यक्ती, जी आपले विचार श्रोत्यांपर्यंत पोहोचवते. वक्त्याची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची असते.
3. श्रोता (Audience): भाषण ऐकणारे लोक. श्रोत्यांनुसार भाषणाची भाषा आणि शैली बदलते.
4. माध्यम (Medium): ज्या माध्यमातून भाषण दिले जाते, ते माध्यम. उदा. थेट संवाद, दूरदर्शन, इंटरनेट.
5. परिणाम (Effect): भाषणाचा श्रोत्यांवर होणारा परिणाम. हे भाषेचे यश दर्शवते.

भाषणाची कार्ये (Functions of Speech):

1. माहिती देणे (To Inform):

   उदाहरण: "आजच्या हवामानाचा अंदाज असा आहे की, पुढील दोन दिवस जोरदार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे." या वाक्यातून हवामानाची माहिती दिली जात आहे.

2. प्रोत्साहन देणे (To Persuade):

   उदाहरण: "तुम्ही सर्वांनी मतदान करावे, कारण मतदानामुळे आपण आपल्या देशाचे भविष्य घडवू शकतो." या वाक्यातून लोकांना मतदान करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जात आहे.

3. शिक्षण देणे (To Educate):

   उदाहरण: "आज आपण इतिहासातील एका महत्त्वाच्या घटनेबद्दल शिकणार आहोत - भारताचे स्वातंत्र्य." या वाक्यातून श्रोत्यांना शिक्षण दिले जात आहे.

4. मनोरंजन करणे (To Entertain):

   उदाहरण: "एक मजेदार गोष्ट सांगतो, एकदा एक माणूस जंगलात हरवला..." या वाक्यातून लोकांचे मनोरंजन केले जाते.

5. प्रेरणा देणे (To Inspire):

   उदाहरण: "अब्दुल कलाम यांचे जीवन आपल्याला प्रेरणा देते की, गरिबी असूनही आपण मोठे ध्येय ठेवू शकतो." या वाक्यातून लोकांना प्रेरणा दिली जाते.