अध्यापनशास्त्रीय प्रक्रियेतील विविध घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

1. शिक्षक (Teacher):
   • शिक्षक हा अध्यापन प्रक्रियेतील महत्त्वाचा घटक आहे.
   • शिक्षकांकडे विषयाचे ज्ञान, अध्यापन कौशल्ये आणि विद्यार्थ्यांबद्दल आदर असणे आवश्यक आहे.
   • शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांसाठी प्रेरणादायी आणि उत्साही वातावरण तयार करणे आवश्यक आहे.
2. विद्यार्थी (Student):
   • विद्यार्थी हा शिक्षण प्रक्रियेचा केंद्रबिंदू आहे.
   • प्रत्येक विद्यार्थ्याची शिकण्याची गती आणि क्षमता वेगळी असते.
   • विद्यार्थ्यांच्या गरजा आणि आवडीनुसार शिक्षण देणे महत्त्वाचे आहे.
3. अभ्यासक्रम (Curriculum):
   • अभ्यासक्रम हा शिक्षणाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
   • अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांच्या वयोगटानुसार आणि गरजेनुसार तयार केला जातो.
   • यात विषय, उद्दिष्ट्ये, आणि मूल्यांकन पद्धतींचा समावेश असतो.
4. अध्यापन पद्धती (Teaching Methods):
   • अध्यापन पद्धती म्हणजे शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांना शिकवण्यासाठी वापरलेली रणनीती.
   • विविध अध्यापन पद्धतींमध्ये व्याख्याने, चर्चा, प्रात्यक्षिके, गटकार्य, आणिProject-आधारित शिक्षण यांचा समावेश होतो.
   • शिक्षकांनी विषयानुसार योग्य अध्यापन पद्धती निवडणे आवश्यक आहे.
5. शैक्षणिक साहित्य (Teaching Aids):
   • शैक्षणिक साहित्य हे अध्यापन प्रक्रिया अधिक प्रभावी बनवते.
   • यात पाठ्यपुस्तके, नकाशे, चित्रे, मॉडेल, आणि ऑडिओ-व्हिज्युअल एड्स (Audio-Visual Aids) यांचा समावेश होतो.
   • शैक्षणिक साहित्याच्या मदतीने विद्यार्थ्यांना विषय अधिक चांगल्या प्रकारे समजतो.
6. मूल्यमापन (Evaluation):
   • मूल्यमापन हे विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचे आणि शिक्षणाच्या गुणवत्तेचे मापन करते.
   • मूल्यमापनामध्ये परीक्षा, चाचण्या, गृहपाठ, आणि प्रात्यक्षिकांचा समावेश होतो.
   • मूल्यमापनाच्या आधारावर शिक्षकांनी अध्यापन पद्धतीत सुधारणा करणे अपेक्षित आहे.
7. शाळा आणि समुदाय (School and Community):
   • शाळा आणि समुदाय यांचा शिक्षण प्रक्रियेत सक्रिय सहभाग असतो.
   • समुदायातील व्यक्ती आणि संस्था शाळांना मदत करू शकतात.
   • शाळेने देखील समुदायाच्या विकासासाठी योगदान देणे आवश्यक आहे.