शिक्षणशास्त्र
0
Answer link
मुक्त शाळा शिक्षणशास्त्र (Open Schooling Pedagogy) एक शिक्षण पद्धती आहे. ह्या शिक्षण पद्धतीत पारंपरिक शाळेच्या तुलनेत जास्त लवचिकता (Flexibility) असते.
मुक्त शाळा शिक्षणशास्त्राची काही वैशिष्ट्ये:
- लवचिकता: विद्यार्थी त्यांच्या सोयीनुसार आणि वेळेनुसार शिक्षण घेऊ शकतात.
- स्वयं-अध्ययन: विद्यार्थी स्वतःच्या गतीने शिकू शकतात.
- विविधता: अभ्यासक्रम विविध प्रकारचा असतो, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना अनेक विषय निवडण्याची संधी मिळते.
- सुलभता: शिक्षण घेण्यासाठी आवश्यक असणारे साहित्य आणि मार्गदर्शन सहज उपलब्ध होते.
उदाहरण: राष्ट्रीय मुक्त विद्यालयीन शिक्षण संस्था (NIOS) हे मुक्त विद्यालय शिक्षणशास्त्राचे एक उत्तम उदाहरण आहे. NIOS website
0
Answer link
शिक्षणातील गुणात्मक आणि संख्यात्मक पैलू खालीलप्रमाणे:
1. संख्यात्मक पैलू (Quantitative Aspects):
- विद्यार्थ्यांची संख्या: शाळेतील एकूण विद्यार्थी संख्या, तसेच प्रत्येक वर्गातील विद्यार्थ्यांची संख्या.
- शिक्षकांची संख्या: शाळेतील एकूण शिक्षक संख्या आणि शिक्षक-विद्यार्थी प्रमाण.
- शाळांची संख्या: विशिष्ट क्षेत्रात असलेल्या शाळांची एकूण संख्या.
- भौतिक सुविधा: वर्गखोल्यांची संख्या, प्रयोगशाळा, ग्रंथालय, क्रीडांगण आणि इतर भौतिक सुविधांची उपलब्धता.
- निकाल आकडेवारी: परीक्षांमधील उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांची टक्केवारी.
2. गुणात्मक पैलू (Qualitative Aspects):
- शिक्षणाची गुणवत्ता: शिक्षण पद्धती, शिक्षकांचे प्रशिक्षण आणि अध्यापनाची गुणवत्ता.
- अभ्यासक्रम: अभ्यासक्रमाची रचना आणि तो किती उपयुक्त आहे.
- मूल्य शिक्षण: नैतिक मूल्ये, सामाजिक जबाबदारी आणि चारित्र्य विकास यावर भर.
- शैक्षणिक वातावरण: शाळेतील वातावरण विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यासाठी किती अनुकूल आहे.
- शिक्षकांचे व्यावसायिक विकास: शिक्षकांसाठी वेळोवेळी आयोजित करण्यात येणारे प्रशिक्षण कार्यक्रम.
- ज्ञान आणि कौशल्ये: विद्यार्थ्यांमध्ये विकसित झालेले ज्ञान, कौशल्ये आणि क्षमता.
गुणात्मक आणि संख्यात्मक दोन्ही पैलू शिक्षणाच्या विकासासाठी महत्त्वाचे आहेत. संख्यात्मक वाढ झाली, तरी गुणात्मक सुधारणा तितकीच आवश्यक आहे.