नगरपालिका व नगरपंचायत मध्ये काय फरक आहे?
1. लोकसंख्या:
नगरपालिका: नगरपालिका साधारणतः 20,000 पेक्षा जास्त लोकसंख्या असलेल्या शहरांमध्ये असते.
नगरपंचायत: नगरपंचायत हे लहान शहर किंवा मोठ्या गावात असते, ज्याची लोकसंख्या 10,000 ते 20,000 पर्यंत असते. हे ग्रामीण भागातून शहरी भागात रूपांतरित होत असलेले क्षेत्र असते.
2. अधिकार आणि कार्ये:
नगरपालिका: यांच्याकडे जास्त अधिकार असतात आणि ते मोठे प्रकल्प आणि विकास योजना अंमलात आणू शकतात.
नगरपंचायत: यांच्याकडे তুলনামূলকভাবে कमी अधिकार असतात आणि त्यांची कार्ये लहान स्तरावर चालतात.
3. उत्पन्न:
नगरपालिका: यांचे उत्पन्न जास्त असते, कारण ते विविध करांच्या माध्यमातून जमा होते.
नगरपंचायत: यांचे उत्पन्न कमी असते, त्यामुळे त्यांना राज्य सरकारवर अधिक अवलंबून राहावे लागते.
4. रचना:
नगरपालिका: नगरपालिकेमध्ये जास्त सदस्य असतात, ज्यामुळे निर्णय प्रक्रिया अधिक विस्तृत असते.
नगरपंचायत: नगरपंचायतीमध्ये कमी सदस्य असल्यामुळे निर्णय प्रक्रिया लवकर होते.
5. प्रशासन:
नगरपालिका: प्रशासकीय कामकाज पाहण्यासाठी नगरपालिका आयुक्त (Municipal Commissioner) असतात, जे राज्य सरकारद्वारे नियुक्त केले जातात.
नगरपंचायत: नगरपंचायतीमध्ये मुख्याधिकारी (Chief Officer) असतात, जे प्रशासकीय कामकाज पाहतात.
6. विकास योजना:
नगरपालिका: मोठ्या शहरांमधील विकास योजना नगरपालिका तयार करते.
नगरपंचायत: लहान क्षेत्रांसाठी विकास योजना नगरपंचायत तयार करते.
अधिक माहितीसाठी, आपण महाराष्ट्र शासनाच्या नगर विकास विभागाच्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता: