डेरी व्यवसाय म्हणजे काय 

 

आजच्या युगात डेअरी फार्मिंग व्यवसाय हा एक आकर्षक व्यवसाय बनला आहे जो लाखो लोकांना स्वयंरोजगार देत आहे. हा एक भरभराटीचा व्यवसाय आहे जो वेळ आणि कठोर परिश्रमाने खूप पुढे वाढवता येतो. आजकाल अनेक व्यावसायिक जसे आयटी इंजिनियर, एमबीए, डॉक्टर्स आणि अगदी अनिवासी भारतीय देखील त्यांच्या भारतात येत आहेत आणि दुग्ध व्यवसायात सामील होत आहेत. नवीन तंत्रज्ञानाने दुग्ध व्यवसाय केला तर दरमहा लाखो रुपये कमावता येतील यात शंका नाही.

 

डेअरी फार्मिंग बुशिनेस सुरू करण्यापूर्वी, त्याची आवश्यकता, कौशल्ये, निधी इत्यादी आणि इतर कोणत्या गोष्टी आवश्यक असतील हे जाणून घेणे आवश्यक आहे.

 

यासह, आपण दुग्ध व्यवसाय करण्यास सक्षम आहात की नाही हे जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे, त्यासाठी खालील गोष्टी काळजीपूर्वक वाचा आणि स्वतःला विचारा – मी दुग्ध व्यवसाय सुरू करू शकतो का? चला तर मग जाणून घेऊया दूध व्यवसाय/दुग्ध व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी कोणत्या गरजा आहेत, कोणत्या गोष्टींची काळजी घ्यावी लागेल.

 

दुग्ध व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी स्वतःला विचारा

 

तुम्हाला गायी आवडतात का? तुम्हाला प्राणी आवडतात का? तुमचे उत्तर होय असेल तर तुम्ही आनंदाने दूध व्यवसायात उडी घेऊ शकता.

 

दुग्ध व्यवसाय

 

ही गोष्ट मान्य करा की अनेकवेळा तुम्हाला अशा प्रसंगांना सामोरे जावे लागेल ज्यासाठी तुम्ही तयार नसाल. जसे शेण उचलणे, साफसफाई करणे, गायींना आंघोळ घालणे इ. तुम्हीही यासाठी तयार असाल, तर तुम्ही दुग्धव्यवसायाच्या एक पाऊल पुढे आला आहात.

 

24 तास काम - बरं बोलायचं तर दुग्धव्यवसाय हे फक्त सकाळ आणि संध्याकाळचं काम आहे, पण जर तुम्हाला ते पुढे न्यायचे असेल, तर तुम्हाला 24 तास सतर्क राहावे लागेल आणि शारीरिक श्रमासह सर्व वेळ काम करण्यासाठी तयार राहावे लागेल.

 

भांडवल/भांडवल - दुग्ध व्यवसाय सुरू करण्यासाठी मोठ्या रकमेची गरज नसली तरी, जोपर्यंत तुम्ही 2-4 गायी/गायांपासून सुरुवात करणार आहात. पण जर तुम्ही ५ किंवा त्यापेक्षा जास्त गायींनी सुरुवात करणार असाल तर तुम्हाला खूप मोठी किंमत मोजावी लागू शकते. अशा परिस्थितीत, तुम्हाला बँक कर्ज / बँक कर्ज देखील आवश्यक असू शकते.

 

वेळ/वेळ – जर तुम्ही अशा लोकांपैकी असाल जे आधीच काही कामात किंवा नोकरीत गुंतलेले असतील आणि दुग्ध व्यवसाय कसा सुरू करायचा याचा विचार करत असाल, तर मी तुम्हाला एक गोष्ट सांगतो की तुम्ही दुग्ध व्यवसाय सुरू करावा. तोटा होणार आहे. कोणताही व्यवसाय तुमच्यासाठी वेळ मागतो आणि विशेषत: जेव्हा तुम्ही मुक्या गोंडस गायींसोबत काम करणार असाल. कोणत्याही व्यवसायासाठी वेळ हा महत्त्वाचा घटक असतो. त्यामुळे तुम्हाला पूर्ण वेळ देता येत असेल तरच या व्यवसायात या.

 

स्टॉक मॅनेजमेंट / भांडार - तुम्हाला स्टोरेज सिस्टमचे योग्य व्यवस्थापन करावे लागेल जेथे स्ट्रॉ पिशव्या आणि इतर अन्नपदार्थ योग्यरित्या ठेवावे लागतील. गायींच्या मते, तुम्हाला स्टोअरची जागा देखील वाढवावी लागेल.

 

जल-दुग्ध व्यवसाय यशस्वी करण्यात स्वच्छतेचा मोठा वाटा आहे. लक्षात ठेवण्याची गोष्ट अशी आहे की तुम्हाला गायींना जवळजवळ दररोज (थंड हवामान वगळता) आंघोळ करावी लागेल जेणेकरून त्या स्वच्छ राहतील आणि जास्तीत जास्त दूध उत्पादनात योगदान देतील. याशिवाय फरशी दररोज पाण्याने धुवावी जेणेकरून घाण साचू नये, अन्यथा गाई आजारी पडू शकतात.

 

पुरेशी जागा

 

जर तुम्हाला तुमचा दुग्धव्यवसाय हा अत्यंत यशस्वी व्यवसाय बनवायचा असेल, तर तुम्हाला पुरेशी जागा हवी आहे. गायींना एकाच ठिकाणी बांधून ठेवल्यास गाईचे आरोग्य बिघडते तसेच दूध उत्पादनातही घट होते. परदेशी दुग्धशाळा बारकाईने पाहिल्या तर लक्षात येईल की तिथे गायी मोकळ्या ठेवल्या जातात आणि त्यांच्या मनाप्रमाणे भटकंती करत स्वतःहून अन्न (गोठा) खाण्याच्या ठिकाणी येतात.

 

अनुभव/अनुभव - कोणत्याही व्यवसायात अनुभवाचा फार मोठा वाटा असतो. जर तुम्ही दुग्धव्यवसाय सुरू करणार असाल तर तुम्ही किमान ३ ते ४ महिने दुग्ध व्यवसायात काम करा म्हणजे तुम्हाला खरा अनुभव मिळेल. थोडा अनुभव आला की आजारी गायी कधी आणि कशा ओळखायच्या आणि त्यावर उपचार करायचे हे तुम्हाला सहज कळेल.

 

मनुष्यबळ

 

2-4 गायी घेऊन दूध व्यवसाय सुरू करणार असाल तर मनुष्यबळाची गरज भासणार नाही. पण तुम्ही जसजशी अधिक गायींची संख्या वाढवाल तसतसे तुम्हाला मनुष्यबळाची गरज भासेल.

डेअरी व्यवसाय:

डेअरी व्यवसाय म्हणजे दुग्ध उत्पादन, प्रक्रिया आणि विक्री संबंधित व्यवसाय. ह्या व्यवसायात गाय, म्हैस अशा दुभत्या जनावरांची पैदास करणे, त्यांचे योग्य व्यवस्थापन करणे, त्यांच्यापासून दूध काढणे, दुधावर प्रक्रिया करणे आणि ते ग्राहकांपर्यंत पोहोचवणे इत्यादी क्रियांचा समावेश होतो.

डेअरी व्यवसायात खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

• दुग्ध उत्पादन (Milk production)
• दुग्ध प्रक्रिया (Milk processing)
• दुग्ध वितरण (Milk distribution)

डेअरी व्यवसायाचे महत्त्व:

• हा व्यवसाय ग्रामीण भागातील लोकांच्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
• दुग्ध उत्पादने पौष्टिक असल्याने लोकांच्या आहारात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
• हा व्यवसाय अनेक लोकांना रोजगार पुरवतो.

डेअरी व्यवसायाचे फायदे:

• नियमित उत्पन्न
• कमी गुंतवणुकीत सुरू करता येतो
• दुग्ध उत्पादनांना मोठी मागणी

अधिक माहितीसाठी:

ॲग्री प्राईड (Agripride)