जमिनीच्या उभ्या छेदाचा अभ्यास करणे याला मृदा प्रोफाइल (Soil profile) अभ्यास म्हणतात. यात जमिनीच्या थरांची तपासणी केली जाते.

मृदा प्रोफाइल (Soil Profile)

मृदा प्रोफाइल म्हणजे जमिनीच्या पृष्ठभागापासून खाली मूळ खडकापर्यंतच्या थरांची उभी मांडणी. प्रत्येक थराची जाडी, रंग, पोत, रचना आणि रासायनिक गुणधर्म वेगवेगळे असतात.

• मृदा प्रोफाइलचे घटक:
  • O थर (Organic Layer): हा थर सेंद्रिय पदार्थांनी बनलेला असतो. यात पाने, फांद्या, आणि मृत जीवांचे अवशेष असतात.
  • A थर (Topsoil): हा थर सर्वात वरचा थर असून तो पोषक तत्वांनी समृद्ध असतो. यात सूक्ष्मजीव आणि वनस्पतींच्या मुळांचे जाळे असते.
  • E थर (Eluviation Layer): या थरातून पोषक तत्वे आणि खनिजे खालच्या थरात झिरपतात.
  • B थर (Subsoil): या थरात A थरातून झिरपलेले घटक जमा होतात.
  • C थर (Parent Material): हा थर मूळ खडकाचा भाग असतो.
  • R थर (Bedrock): हा थर मूळ खडक असतो.

मृदा प्रोफाइल अभ्यासाचे महत्त्व:

• जमिनीची सुपीकता आणि उत्पादन क्षमता समजते.
• जमिनीतील पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता कळते.
• कोणत्या प्रकारची वनस्पती वाढू शकते हे समजते.
• जमिनीच्या व्यवस्थापनासाठी उपयुक्त माहिती मिळते.

अधिक माहितीसाठी:

• मृदा आणि जल संवर्धन विभाग, महाराष्ट्र शासन (https://soilandwater.maharashtra.gov.in/)