आजकाल आपण नेहमी ऐकतो की वाघ, बिबट्या, हत्ती, साप आणि इतर वन्य प्राणी मानवी वस्तीमध्ये शिरले आहेत. यामुळे मनुष्य आणि वन्यजीव यांच्यात संघर्ष निर्माण होतो. या संघर्षात दोघांनाही इजा होते. या समस्येवर तोडगा काढणे खूप गरजेचे आहे.

• नैसर्गिक अधिवासाचा ऱ्हास: जंगलतोड, शहरीकरण आणि औद्योगिकीकरणामुळे वन्य जीवांचा नैसर्गिक अधिवास कमी होत आहे. त्यामुळे त्यांना अन्नाच्या शोधात मानवी वस्तीत यावे लागते.
• पाण्याची कमतरता: नद्या आणि तलावांचे प्रदूषण तसेच पाण्याची पातळी घटल्यामुळे वन्य जीवांना पिण्याच्या पाण्याची समस्या निर्माण झाली आहे.
• अन्नाची उपलब्धता: शेती आणि मानवी वस्त्यांमध्ये वन्य जीवांना सहज अन्न उपलब्ध होते. उदाहरणार्थ, बिबट्या कुत्रे- मांजरांना सहजपणे मारून खातो.
• लोकसंख्या वाढ: मानवी लोकसंख्या वाढल्यामुळे जास्त जमिनीची गरज भासते आणि त्यामुळे जंगलांवर दबाव येतो.

• मानवी जीवनावर परिणाम: वन्य प्राण्यांच्या हल्ल्यात मनुष्य जखमी होऊ शकतो किंवा त्याचा जीवही जाऊ शकतो.
• शेतीचे नुकसान: वन्य प्राणी शेतात घुसून पिकांचे नुकसान करतात, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होते.
• वन्यजीवांवर परिणाम: मानवी वस्तीत आल्यावर वन्य प्राणी मारले जाण्याची शक्यता असते, तसेच अधिवासाच्या बदलामुळे त्यांच्या आरोग्यावरही परिणाम होतो.

• अधिवासाचे संरक्षण:Existing forests should be protected and afforestation programs should be implemented.
• नैसर्गिक अधिवासाचे पुनरुज्जीवन: ज्या ठिकाणी अधिवास कमी झाला आहे, त्या ठिकाणी पुन्हा झाडे लावावी.
• पाण्याची उपलब्धता: वन्य जीवांना पिण्यासाठी नैसर्गिक अधिवासात पाण्याची सोय करावी.
• जागरूकता: वन्यजीव आणि मानव यांच्यातील संघर्षावर जनजागृती करणे आवश्यक आहे.
• संरक्षण उपाय: मानवी वस्तीमध्ये वन्य प्राणी येऊ नये म्हणून संरक्षक उपाययोजना कराव्यात, जसे की कुंपण घालणे.

नैसर्गिक अधिवासाचे संरक्षण आणि संवर्धन करणे खूप महत्त्वाचे आहे. मानवी वस्तीत वन्य प्राण्यांचे अतिक्रमण रोखण्यासाठी एकत्रित प्रयत्न करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून मानव आणि वन्यजीव दोघेही सुरक्षित राहू शकतील.

• WWF India
• Wildlife Institute of India