स्थलांतर म्हणजे लोकांच्या एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी कायमस्वरूपी किंवा तात्पुरत्या स्वरूपात निवास करणे. हे स्थानांतरण अनेक कारणांमुळे होऊ शकते, जसे की चांगले जीवनमान, नोकरीच्या संधी, शिक्षण, नैसर्गिक आपत्ती, युद्ध किंवा राजकीय अशांतता.

स्थलांतराचे प्रकार:

• अंतर्गत स्थलांतर: देशाच्या सीमेअंतर्गत एका प्रदेशातून दुसऱ्या प्रदेशात जाणे, उदा. ग्रामीण भागातून शहरी भागात जाणे.
• आंतरराष्ट्रीय स्थलांतर: एका देशातून दुसऱ्या देशात जाणे.
• कायमस्वरूपी स्थलांतर: कायमचे वास्तव्य करण्यासाठी स्थलांतर करणे.
• तात्पुरते स्थलांतर: काही कालावधीसाठी, उदा. शिक्षण किंवा नोकरीसाठी स्थलांतर करणे.

स्थलांतराची कारणे:

• आर्थिक कारणे: चांगले रोजगार आणि अधिक चांगले जीवनमान मिळवण्याची इच्छा.
• सामाजिक कारणे: चांगले शिक्षण, आरोग्य सुविधा आणि जीवनशैलीची अपेक्षा.
• राजकीय कारणे: युद्ध, अशांतता, राजकीय दडपशाही यामुळे सुरक्षित ठिकाणी जाण्याची गरज.
• नैसर्गिक कारणे: भूकंप, पूर, दुष्काळ यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे सुरक्षित ठिकाणी जाणे.

स्थलांतराचे परिणाम:

• सकारात्मक परिणाम:
  • गरिबी कमी होण्यास मदत होते.
  • ज्ञान आणि कौशल्ये यांचा प्रसार होतो.
  • सांस्कृतिक विविधता वाढते.
• नकारात्मक परिणाम:
  • शहरांवर लोकसंख्येचा ताण येतो.
  • नैसर्गिक साधनसंपत्तीवर दबाव येतो.
  • गुन्हेगारी वाढू शकते.

अधिक माहितीसाठी:

• Britannica - Human Migration
• International Organization for Migration (IOM)