दिव्यांगांचे (अपंगत्वाचे) विविध प्रकार आहेत आणि प्रत्येक प्रकाराची ओळख पटवण्यासाठी काही विशिष्ट पडताळणी प्रक्रिया आहेत. खाली दिव्यांगांचे काही मुख्य प्रकार आणि त्यापैकी एका प्रकाराच्या पडताळणीबद्दल माहिती दिली आहे:

दिव्यांगांचे प्रकार:

1. दृष्टि दिव्यांग (Visual Impairment):

   • यामध्ये अंधत्व (Blindness) आणि कमी दृष्टी (Low Vision) यांचा समावेश होतो.

2. श्रवण दिव्यांग (Hearing Impairment):

   • बहिरेपणा (Deafness) आणि कमी ऐकू येणे (Hard of Hearing) अशा दोन प्रकारात विभागणी.

3. अस्थि दिव्यांग (Locomotor Disability):

   • हाडे, सांधे आणि स्नायूंच्या कार्यामध्ये अडचणी येणे, ज्यामुळे शारीरिक हालचालींमध्ये मर्यादा येतात.

4. मानसिक दिव्यांग (Intellectual Disability):

   • यामध्ये शिकण्याची क्षमता कमी असणे, आकलन क्षमता कमी असणे अशा समस्या येतात.

5. मानसिक रुग्णता (Mental Illness):

   • schizophrenia, mood disorders and anxiety disorders या सारख्या मानसिक आरोग्याच्या समस्यांचा समावेश होतो.

6. वाचा व भाषा दिव्यांग (Speech and Language Disability):

   • बोलण्यात आणि भाषा समजून घेण्यात अडचण येणे.

7. கற்றல் குறைபாடு (Learning Disability):

   • वाचायला, लिहायला किंवा गणितीय क्रिया करायला लागणाऱ्या अडचणी.

8. स्वलीनता (Autism Spectrum Disorder):

   • सामाजिक संवाद आणि वर्तणुकीशी संबंधित समस्या.

9. बहुविध दिव्यांगता (Multiple Disabilities):

   • एकापेक्षा जास्त प्रकारच्या दिव्यांगाचा समावेश.

अस्थि दिव्यांग - पडताळणी प्रक्रिया

पडताळणी: अस्थि दिव्यांग (Locomotor Disability) ओळखण्यासाठी खालील प्रक्रिया वापरल्या जातात:

1. वैद्यकीय तपासणी:

   • ऑर्थोपेडिक सर्जन (Orthopedic Surgeon): हाडांचे डॉक्टर शारीरिक तपासणी करतात. शारीरिक हालचाली, सांध्यांची तपासणी, स्नायूंची ताकद आणि मणक्याची तपासणी करतात.
   • न्यूरोलॉजिस्ट (Neurologist): मज्जासंस्थेशी संबंधित तपासणी करतात.

2. नैदानिक चाचण्या (Diagnostic Tests):

   • एक्स-रे (X-ray): हाडांची रचना आणि सांध्यांची स्थिती तपासण्यासाठी एक्स-रे काढले जातात.
   • एमआरआय (MRI): स्नायू, मज्जारज्जू (spinal cord) आणि सांध्यांची अधिक माहिती मिळवण्यासाठी एमआरआय चाचणी करतात.
   • सीटी स्कॅन (CT Scan): हाडांच्या फ्रॅक्चर (fracture) आणि इतर समस्यांसाठी सीटी स्कॅन उपयुक्त आहे.
   • इलेक्ट्रोमायोग्राफी (EMG): स्नायू आणि नसांच्या कार्याचे मूल्यांकन करण्यासाठी ईएमजी चाचणी करतात.

3. कार्यात्मक मूल्यांकन (Functional Assessment):

   • शारीरिक थेरपिस्ट (Physical Therapist): शारीरिक थेरपिस्ट रुग्णाच्या हालचालींचे निरीक्षण करतात. उठणे, बसणे, चालणे आणि इतर शारीरिक क्रियांचे मूल्यांकन करतात.
   • व्यावसायिक थेरपिस्ट (Occupational Therapist): दैनंदिन जीवनातील कामे करण्याची क्षमता तपासतात. उदाहरणार्थ, कपडे घालणे, खाणे, इत्यादी.

पडताळणी दरम्यान विचारात घेतले जाणारे घटक:

• व्यक्तीची शारीरिक क्षमता आणि मर्यादा.
• दैनंदिन जीवनातील कामांवर होणारा परिणाम.
• नैदानिक चाचण्यांचे निष्कर्ष.
• डॉक्टरांचे आणि तज्ञांचे मत.

अपंगत्वाचे प्रमाणपत्र (Disability Certificate) मिळवण्यासाठी, सरकारद्वारे प्रमाणित असलेल्या वैद्यकीय अधिकाऱ्यांकडून मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे.

टीप: ही माहिती केवळ सामान्य माहितीसाठी आहे. अचूक माहितीसाठी आणि मार्गदर्शनासाठी तज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.