बंगालमध्ये देवीच्या रोगावरील लसीकरणाची पद्धत (Smallpox inoculation in Bengal) खालीलप्रमाणे होती:

1. लसीकरण कोण करायचे: बंगालमध्ये 'टिकदार' नावाचे व्यावसायिक लसीकरण करणारे लोक होते. ते घरोघरी जाऊन लसीकरण करत.
2. लसीकरणाची पद्धत:
   • टिकदार देवीच्या रोगाने बाधित असलेल्या व्यक्तीच्या शरीरावरील फोडातून पू (pus) काढत.
   • नंतर ते पू निरोगी व्यक्तीच्या शरीरावर लहान चीरा देऊन टोचत (inoculate).
3. काळजी:
   • लसीकरणानंतर, व्यक्तीला काही दिवस घरातच ठेवले जाई.
   • त्या व्यक्तीला थंड हवा आणि पाणी टाळण्यास सांगितले जाई.
   • हलका आहार दिला जाई.
4. धार्मिक महत्व: देवी ही शीतला देवी (Shitala Devi) या देवतेच्या रूपात पूजली जाते. त्यामुळे लसीकरणाला धार्मिक महत्त्व होते.

हे लसीकरण Jennerian vaccination (जेनरियन लसीकरण) पेक्षा खूप आधीपासून भारतात प्रचलित होते.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंक पाहू शकता:

• National Center for Biotechnology Information (NCBI) - Smallpox Inoculation in Bengal