पुरुषप्रधान संस्कृती म्हणजे अशी संस्कृती जिथे पुरुषांना स्त्रियांपेक्षा जास्त अधिकार आणि महत्त्व दिले जाते. या संस्कृतीमध्ये, निर्णय घेण्याचे अधिकार, सामाजिक स्थान आणि आर्थिक नियंत्रण पुरुषांकडे अधिक असते.

पुरुषप्रधान संस्कृतीची काही वैशिष्ट्ये:

• घरातील आणि समाजातील निर्णय प्रक्रियेत पुरुषांचा वरचष्मा असतो.
• स्त्रियांच्या तुलनेत पुरुषांना अधिक संधी आणि अधिकार मिळतात.
• पितृसत्ताक पद्धतीनुसार संपत्ती आणि वारसा पुरुषांच्या नावे असतो.
• स्त्रियांच्या भूमिकेला दुय्यम स्थान दिले जाते, त्या बहुतेक वेळा घरकाम आणि मुलांच्या संगोपनातच अडकलेल्या असतात.
• लैंगिक समानता कमी असते.

पुरुषप्रधान संस्कृतीचे परिणाम:

• स्त्रियांचे सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय सक्षमीकरण कमी होते.
• लैंगिक हिंसा आणि भेदभावाला प्रोत्साहन मिळते.
• स्त्रियांच्या आरोग्यावर आणि शिक्षणावर नकारात्मक परिणाम होतो.
• समाजाच्या विकासात स्त्रियांचा सहभाग कमी होतो.

पुरुषप्रधान संस्कृती ही एक जटिल सामाजिक रचना आहे, जी अनेक पिढ्यांपासून चालत आलेली आहे. ह्यामुळे समाजात खुप मोठी विषमता निर्माण झाली आहे. त्यामुळे समाजात समानता आणि न्याय प्रस्थापित करण्यासाठी पुरुषप्रधान संस्कृती बदलणे आवश्यक आहे.

संदर्भ:

• UN Women - India Report