शालेय विकास आराखडा

१. शाळेची पार्श्वभूमी:

• शाळेचे नाव, पत्ता, संपर्क क्रमांक
• शाळेचा प्रकार (प्राथमिक, माध्यमिक, उच्च माध्यमिक)
• शाळेची स्थापना वर्ष
• विद्यार्थ्यांची संख्या (मुले/मुली)
• शिक्षकांची संख्या
• शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांची संख्या
• शाळेची मागील वर्षाची निकालाची टक्केवारी

२. ध्येय आणि उद्दिष्ट्ये:

• ध्येय: शाळेला शैक्षणिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात उत्कृष्ट बनवणे.
• उद्दिष्ट्ये:
  • विद्यार्थ्यांची शैक्षणिक गुणवत्ता वाढवणे.
  • शिक्षकांसाठी व्यावसायिक विकास कार्यक्रम आयोजित करणे.
  • शाळेतील भौतिक सुविधा सुधारणे.
  • पालक आणि समुदाय यांचा शाळेतील सहभाग वाढवणे.

३. SWOT विश्लेषण:

• Strength (सामर्थ्य): शाळेतील चांगले शिक्षक, विद्यार्थ्यांचा चांगला प्रतिसाद, पालकांचे सहकार्य.
• Weakness (कमकुवतपणा): अपुरी भौतिक सुविधा, क्रीडांगणाचा अभाव, ग्रंथालयात पुस्तकांची कमतरता.
• Opportunities (संधी): शालेय परिसर सुधारण्याची संधी, नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याची संधी, देणगीदारांकडून मदत मिळवण्याची संधी.
• Threats (धोके): विद्यार्थ्यांची गळती, शिक्षकांची कमतरता, आर्थिक अडचणी.

४. कृती योजना:

1. शैक्षणिक गुणवत्ता वाढवणे:
   • शिक्षकांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करणे.
   • नियमित चाचण्या व परीक्षा घेणे.
   • उपचारात्मक अध्यापन (Remedial Teaching) करणे.
   • नवीन शैक्षणिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे.
2. भौतिक सुविधा सुधारणे:
   • वर्गखोल्यांची दुरुस्ती करणे.
   • प्रयोगशाळा अद्ययावत करणे.
   • ग्रंथालयात नवीन पुस्तके खरेदी करणे.
   • क्रीडांगण विकसित करणे.
   • स्वच्छतागृहांची व्यवस्था सुधारणे.
3. पालक सहभाग वाढवणे:
   • नियमित पालक-शिक्षक सभा आयोजित करणे.
   • शालेय व्यवस्थापन समितीमध्ये पालकांचा सहभाग घेणे.
   • पालकांसाठी मार्गदर्शनपर व्याख्याने आयोजित करणे.
4. शिक्षकांचा विकास:
   • शिक्षकांसाठी कार्यशाळा व प्रशिक्षण आयोजित करणे.
   • शैक्षणिक साहित्य निर्मितीसाठी प्रोत्साहन देणे.
   • शिक्षकांना नवीन तंत्रज्ञान शिकवणे.

५. अंदाजपत्रक:

• शैक्षणिक साहित्य खरेदी: ₹ ५०,०००
• वर्गखोल्या दुरुस्ती: ₹ १,००,०००
• ग्रंथालय विकास: ₹ ३०,०००
• क्रीडांगण विकास: ₹ ७०,०००
• शिक्ष प्रशिक्षण: ₹ २०,०००

६. मूल्यमापन:

• नियमित आढावा बैठका घेणे.
• विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा मागोवा घेणे.
• पालकांकडून अभिप्राय घेणे.
• बाह्य संस्थेकडून शाळेचे मूल्यांकन करणे.

७. अंमलबजावणी:

• मुख्याध्यापक, शिक्षक, शालेय व्यवस्थापन समिती आणि पालक यांच्या सहकार्याने विकास आराखड्याची अंमलबजावणी करणे.
• प्रत्येक कृती योजनेसाठी जबाबदार व्यक्ती निश्चित करणे.
• वेळेनुसार आढावा घेऊन आवश्यक बदल करणे.

अपेक्षित परिणाम:

• विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक गुणवत्तेत वाढ.
• शाळेच्या भौतिक सुविधांमध्ये सुधारणा.
• पालकांचा शाळेतील सहभाग वाढ.
• शिक्षकांच्या व्यावसायिक ज्ञानात वाढ.
• एकंदरीत शाळेच्या प्रतिमेत सुधारणा.

संदर्भ:

• https://www.maa.ac.in/PDF/SDP-booklet.pdf