सर्वप्रथम, कोणत्या प्रकारचे दिव्यांगत्व तपासले जाणार आहे, हे निश्चित करणे आवश्यक आहे. शारीरिक, मानसिक, बौद्धिक आणि संवेदी (sensory) अशा विविध प्रकारच्या दिव्यांगत्वासाठी वेगवेगळी पडताळणी सूची तयार करावी लागते.

• शारीरिक दिव्यांगत्व: यामध्ये अस्थि दिव्यांगत्व (locomotor disability), दृष्टी दिव्यांगत्व (visual impairment), श्रवण दिव्यांगत्व (hearing impairment) इत्यादींचा समावेश होतो.
• मानसिक दिव्यांगत्व: यामध्ये मानसिक आजार, ऑटिझम (autism), एडीएचडी (ADHD) इत्यादींचा समावेश होतो.
• बौद्धिक दिव्यांगत्व: यामध्ये आकलन क्षमता कमी असणे, शिकण्यास अडथळा येणे इत्यादींचा समावेश होतो.
• संवेदी दिव्यांगत्व: यामध्ये स्पर्श, वास, चव आणि वेदना जाणण्याची क्षमता कमी असणे.

प्रत्येक प्रकारच्या दिव्यांगत्वासाठी काही विशिष्ट लक्षणे असतात. या लक्षणांची यादी तयार करणे महत्त्वाचे आहे. यासाठी तुम्ही वैद्यकीय तज्ञांची मदत घेऊ शकता.

• उदाहरणार्थ: दृष्टी दिव्यांगत्वासाठी अंधत्व, कमी दिसणे, रंग ओळखण्यात अडचण येणे इत्यादी लक्षणे असू शकतात.
• उदाहरणार्थ: अस्थि दिव्यांगत्वासाठी शारीरिक हालचाल करण्यास अडथळा येणे, ভারসাম্য राखण्यात अडचण येणे (balance problems) इत्यादी लक्षणे असू शकतात.

आता लक्षणांच्या आधारावर प्रश्नावली तयार करा. प्रश्नांची भाषा सोपी आणि स्पष्ट असावी, जेणेकरून ती व्यक्ती किंवा तिचे पालक/काळजी घेणारे योग्य उत्तर देऊ शकतील.

• उदाहरणार्थ:
  • तुम्हाला वस्तू स्पष्ट दिसतात का? (दृष्टी दिव्यांगत्व)
  • तुम्हाला चालताना किंवा वस्तू उचलताना त्रास होतो का? (अस्थि दिव्यांगत्व)
  • तुम्हाला बोलण्यात किंवा संवाद साधण्यात अडचण येते का? (speech impairment)

प्रश्नांचे स्वरूप 'होय' किंवा 'नाही' असे असू शकते किंवा बहुपर्यायी प्रश्न (multiple choice questions) देखील वापरले जाऊ शकतात.

• उदाहरणार्थ:
  • प्रश्न: तुम्हाला ऐकण्यात अडचण येते का?
  • उत्तर: होय/नाही/कधीकधी

पडताळणी सूची केवळ प्राथमिक माहितीसाठी आहे. अंतिम निदान (final diagnosis) करण्यासाठी वैद्यकीय चाचणी आवश्यक आहे. त्यामुळे, पडताळणी सूची वापरून निष्कर्ष काढल्यानंतर, तज्ञांकडून वैद्यकीय तपासणी करून घेणे आवश्यक आहे.

• उदाहरणार्थ: दृष्टीदोषासाठी नेत्रतज्ज्ञांकडून तपासणी, श्रवणदोषासाठी audiometry चाचणी.

दिव्यांगत्वाशी संबंधित माहिती संवेदनशील असू शकते, त्यामुळे पडताळणी सूची वापरताना आणि माहिती साठवताना गोपनीयता (privacy) जपणे अत्यंत आवश्यक आहे.

नवीन संशोधन आणि माहितीनुसार पडताळणी सूचीमध्ये वेळोवेळी बदल करणे आवश्यक आहे.