संविधान तक्ता तयार करण्याची प्रक्रिया:

तुम्ही तुमच्या विषयाची प्रश्नपत्रिका किंवा कृतीपत्रिका वापरून संविधान तक्ता (concept map) तयार करू शकता. त्यासाठी खालील प्रक्रिया उपयोगी ठरू शकते:

1. विषयाची निवड: सर्वप्रथम, तुम्हाला कोणत्या विषयासाठी संविधान तक्ता बनवायचा आहे ते निश्चित करा. उदाहरणार्थ, इतिहास, भूगोल, विज्ञान किंवा अन्य कोणताही विषय.
2. प्रश्नपत्रिका/कृतीपत्रिकेचे विश्लेषण:
   • प्रश्नपत्रिका किंवा कृतीपत्रिका काळजीपूर्वक वाचा.
   • प्रश्नांमधील मुख्य संकल्पना (main concepts), उपसंकल्पना (sub-concepts) आणि त्यांच्यातील संबंध ओळखा.
   • प्रत्येक प्रश्नाचा उद्देश काय आहे आणि तो कोणत्या संकल्पनेवर आधारित आहे, हे समजून घ्या.
3. संकल्पनांची नोंद:
   • ओळखलेल्या संकल्पना आणि उपसंकल्पना एका कागदावर किंवा संगणकावर लिहा.
   • त्या संकल्पनांमध्ये कोणता संबंध आहे, हे दर्शवण्यासाठी बाणांचा (arrows) वापर करा.
4. संविधान तक्त्याची रचना:
   • मुख्य संकल्पना मध्यभागी ठेवा.
   • त्यानंतर तिच्याशी संबंधित उपसंकल्पना आणि इतर माहिती क्रमाने मांडा.
   • प्रत्येक संकल्पना एका वेगळ्या आकारात (shape) दर्शवा, जसे की वर्तुळ, आयत किंवा त्रिकोण.
   • संकल्पनांमधील संबंध दर्शवण्यासाठी बाणांचा (arrows) वापर करा आणि त्यावर संक्षिप्त माहिती लिहा.
5. रंग आणि चिन्हांचा वापर:
   • संविधान तक्ता आकर्षक आणि समजायला सोपा करण्यासाठी रंगांचा आणि चिन्हांचा वापर करा.
   • उदाहरणार्थ, महत्वाच्या संकल्पनांसाठी गडद रंग वापरा.
6. पुनरावलोकन आणि सुधारणा:
   • तक्ता तयार झाल्यावर तो तपासा.
   • जर काही सुधारणा आवश्यक असतील, तर त्या करा.
   • तक्ता अधिक माहितीपूर्ण आणि स्पष्ट करण्यासाठी आवश्यक बदल करा.
7. डिजिटल साधने:
   • तुम्ही MindManager, XMind, Coggle, draw.io यांसारख्या डिजिटल साधनांचा वापर करून आकर्षक संविधान तक्ता बनवू शकता.

उदाहरण:

समजा, तुम्ही 'भारतीय संविधान' या विषयावर संविधान तक्ता बनवत आहात.

1. मध्यभागी: 'भारतीय संविधान' ही मुख्य संकल्पना लिहा.
2. उपसंकल्पना:
   • संविधानाची निर्मिती
   • संविधानाची वैशिष्ट्ये
   • मूलभूत अधिकार
   • मार्गदर्शक तत्वे
   • घटनात्मक उपाय

प्रत्येक उपसंकल्पनेला मुख्य संकल्पनेशी बाणाने जोडा. त्यानंतर, प्रत्येक उपसंकल्पनेशी संबंधित आणखी उप-मुद्दे जोडा. उदाहरणार्थ, 'संविधानाची निर्मिती' या उपसंकल्पनेशी संबंधित संविधान सभा, मसुदा समिती आणि घटना निर्मितीची प्रक्रिया असे मुद्दे जोडा.

या पद्धतीने तुम्ही प्रश्नपत्रिका आणि कृतीपत्रिकेचा वापर करून आपल्या विषयाचा संविधान तक्ता तयार करू शकता.