कृती संशोधन व नवोपक्रमासाठी ऑनलाईन व ऑफलाईन शैक्षणिक संदर्भ साहित्य मिळविण्याचे विविध मार्ग कोणते?
कृती संशोधन व नवोपक्रमासाठी ऑनलाईन व ऑफलाईन शैक्षणिक संदर्भ साहित्य मिळविण्याचे विविध मार्ग कोणते?
कृती संशोधन (Action Research) आणि नवोपक्रमासाठी (Innovation) ऑनलाईन (Online) आणि ऑफलाईन (Offline) शैक्षणिक संदर्भ साहित्य मिळवण्यासाठी अनेक मार्ग आहेत. ते खालीलप्रमाणे:
ऑनलाईन (Online) मार्ग:
1. शासकीय संकेतस्थळे (Government Websites):
NCERT (राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद): NCERT च्या संकेतस्थळावर शालेय शिक्षणासंबंधी पुस्तके, अभ्यासक्रम आणि संशोधन साहित्य उपलब्ध आहे. NCERT
DIKSHA Platform: या प्लॅटफॉर्मवर शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी शैक्षणिक साहित्य उपलब्ध आहे. यात विविध विषयांवरील व्हिडिओ, ऑडिओ आणि लेख असतात. DIKSHA
MHRD (Ministry of Human Resource Development): मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाच्या संकेतस्थळावर शिक्षण धोरणे आणि योजनांविषयी माहिती मिळू शकते. (आता हे शिक्षण मंत्रालय [Ministry of Education] म्हणून ओळखले जाते). Ministry of Education
2. शैक्षणिक संशोधन संस्था (Educational Research Institutes):
NIEPA (National Institute of Educational Planning and Administration): शैक्षणिक नियोजन आणि प्रशासनासंबंधी माहिती येथे उपलब्ध आहे. NIEPA
SCERT (State Council of Educational Research and Training): राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषदेच्या संकेतस्थळावर राज्य विशिष्ट अभ्यासक्रम आणि शैक्षणिक साहित्य मिळू शकते.
3. विद्यापीठे आणि महाविद्यालये (Universities and Colleges):
विविध विद्यापीठांचे शिक्षण विभाग आणि संशोधन केंद्रे त्यांच्या वेबसाइटवर शोध निबंध (Research Papers) आणि लेख प्रकाशित करतात.
उदाहरणार्थ, मुंबई विद्यापीठ, पुणे विद्यापीठ यांच्या शिक्षण विभागांच्या संकेतस्थळांना भेट देऊन माहिती मिळवा.
4. शैक्षणिक डेटाबेस आणि डिजिटल लायब्ररी (Educational Databases and Digital Libraries):
Shodhganga: शोधगंगा ही भारतीय शोध प्रबंधांची डिजिटल लायब्ररी आहे. येथे विविध विषयांवरील शोध प्रबंध उपलब्ध आहेत. Shodhganga
INFLIBNET: या संस्थेच्या वेबसाइटवर शैक्षणिक संसाधने उपलब्ध आहेत. INFLIBNET
Google Scholar: Google Scholar वर शैक्षणिक लेख आणि शोध निबंध शोधता येतात. Google Scholar
5. ऑनलाइन कोर्सेस आणि MOOCs (Massive Open Online Courses):
ऑफलाईन (Offline) मार्ग:
1. शासकीय संस्था आणि कार्यालये (Government Institutes and Offices):
DIET (District Institute of Education and Training): जिल्हा शिक्षण आणि प्रशिक्षण संस्थेत कृती संशोधन आणि नवोपक्रमासंबंधी साहित्य उपलब्ध असते.
राज्य शिक्षण मंडळ (State Board of Education): राज्य शिक्षण मंडळाच्या कार्यालयात अभ्यासक्रम आणि पाठ्यपुस्तके मिळतात.
2. शाळा आणि महाविद्यालये (Schools and Colleges):
शिक्षण विभाग: शाळा आणि महाविद्यालयांमधील शिक्षण विभागात संदर्भ पुस्तके आणि जर्नल्स उपलब्ध असतात.
ग्रंथालय (Library): शाळा आणि महाविद्यालयांच्या ग्रंथालयात शैक्षणिक साहित्य मिळू शकते.
3. शैक्षणिक प्रकाशने आणि पुस्तके (Educational Publications and Books):
पुस्तकालय (Bookstores): शैक्षणिक पुस्तकांच्या दुकानांमध्ये कृती संशोधन आणि नवोपक्रमावर आधारित पुस्तके मिळतात.
प्रकाशक (Publishers): काही प्रकाशक शैक्षणिक साहित्य प्रकाशित करतात, त्यांच्याकडून माहिती मिळवा.
4. कार्यशाळा आणि प्रशिक्षण कार्यक्रम (Workshops and Training Programs):
कृती संशोधन आणि नवोपक्रमावर आधारित कार्यशाळा आणि प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्ये सहभागी व्हा.
या कार्यक्रमांमध्ये तज्ज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळते आणि उपयुक्त साहित्य उपलब्ध होते.
5. चर्चा गट आणि शिक्षक संघटना (Discussion Groups and Teacher Associations):
शिक्षक संघटना आणि चर्चा गटांमध्ये सहभागी होऊन ज्ञानाची देवाणघेवाण करा.
यामुळे नवीन कल्पना मिळण्यास मदत होते.
हे सर्व मार्ग कृती संशोधन आणि नवोपक्रमासाठी उपयुक्त शैक्षणिक साहित्य मिळवण्यासाठी मदत करतील.