अध्ययन व अध्यापनातील पारंपरिक पद्धती आणि नवसंकल्पना यातील फरक सविस्तरपणे मांडा?
अध्ययन व अध्यापनातील पारंपरिक पद्धती आणि नवसंकल्पना यातील फरक सविस्तरपणे मांडा?
अध्ययन व अध्यापनातील पारंपरिक पद्धती आणि नवसंकल्पना यातील फरक:
1. शिक्षक केंद्रित शिक्षण (Teacher-Centered Learning):
पारंपरिक पद्धत: शिक्षक हे ज्ञानाचे स्रोत मानले जातात. ते विद्यार्थ्यांना माहिती देतात आणि विद्यार्थी ती माहिती ग्रहण करतात.
नव संकल्पना: शिक्षक मार्गदर्शक म्हणून काम करतात. ते विद्यार्थ्यांना स्वतःहून ज्ञान मिळवण्यास आणि समस्या सोडवण्यास मदत करतात.
2. पाठांतर (Memorization):
पारंपरिक पद्धत: पाठांतरावर अधिक भर दिला जातो. विद्यार्थ्यांना माहिती जशीच्या तशी लक्षात ठेवण्यास सांगितले जाते.
नव संकल्पना: संकल्पना समजून घेण्यावर आणि त्या उपयोगात आणण्यावर भर दिला जातो. विद्यार्थी माहितीचा अर्थ लावतात आणि स्वतःचे विचार मांडतात.
3. निष्क्रिय शिक्षण (Passive Learning):
पारंपरिक पद्धत: विद्यार्थी वर्गात शांतपणे बसून शिक्षकांचे भाषण ऐकतात. ते प्रश्न विचारण्यास किंवा चर्चेत भाग घेण्यास कमी प्रवृत्त असतात.
नव संकल्पना: विद्यार्थी सक्रियपणे शिक्षण प्रक्रियेत सहभागी होतात. ते प्रश्न विचारतात, प्रयोग करतात आणि एकमेकांच्या मदतीने शिकतात.
4. एकसमान शिक्षण (Uniform Learning):
पारंपरिक पद्धत: सर्व विद्यार्थ्यांना एकाच पद्धतीने शिकवले जाते, त्यांच्या गरजा आणि क्षमतांकडे दुर्लक्ष केले जाते.
नव संकल्पना: प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या गरजेनुसार आणि क्षमतेनुसार शिक्षण दिले जाते. शिक्षणात विविधता आणि लवचिकता असते.
5. परीक्षा केंद्रित शिक्षण (Exam-Oriented Learning):
पारंपरिक पद्धत: परीक्षांमध्ये चांगले गुण मिळवणे हे शिक्षणाचे मुख्य उद्दिष्ट असते.
नव संकल्पना: विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास करणे, त्यांना जीवनातील आव्हानांना तोंड देण्यासाठी तयार करणे हे शिक्षणाचे उद्दिष्ट असते.
6. तंत्रज्ञानाचा अभाव (Lack of Technology):
पारंपरिक पद्धत: शिक्षणामध्ये तंत्रज्ञानाचा वापर कमी असतो.
नव संकल्पना: शिक्षणामध्ये तंत्रज्ञानाचा प्रभावीपणे वापर केला जातो, जसे की कंप्यूटर, इंटरनेट, आणि इतर डिजिटल साधने.
7. शिक्षकांची भूमिका (Role of Teacher):
पारंपरिक पद्धत: शिक्षक हे फक्त ज्ञान देणारे असतात.
नव संकल्पना: शिक्षक हे मार्गदर्शक, facilitator आणि विद्यार्थ्यांचे मित्र असतात.
8. विद्यार्थ्यांचे मूल्यांकन (Student Assessment):
पारंपरिक पद्धत: विद्यार्थ्यांचे मूल्यांकन फक्त परीक्षांच्या आधारावर केले जाते.
नव संकल्पना: विद्यार्थ्यांचे मूल्यांकन विविध पद्धतींनी केले जाते, जसे की प्रकल्प, असाइनमेंट, आणि वर्गातील सहभाग.
ॲक्युरसी: