शप्पथ' या शब्दाची व्युत्पत्ती कशी झाली?

आपले बोलणे खरे आहे हे सिद्ध करण्यासाठी ईश्वर, देवता किंवा एखाद्या पुज्य अथवा अतिप्रिय व्यक्ती / गोष्टीची दिली जाणारी साक्ष किंवा ग्वाही म्हणजे शपथ. शप्पथ व शप्पत ही बोलीभाषेतली शपथ ची रूपे आहेत.

शपथ ची संस्कृत व्युत्पत्ती:

शप् या मुळ शब्दापासुन शपथः झाले. शपथ घेणें > शप् - शपति-ते, शप्यति-ते, शप्त .

1 ) शप् चा अर्थ शपथ घेणें - शाप देणे- शिव्याशाप देणे, प्रतिज्ञेवर सांगणे- बोलणे, आण घेणे, भाक घेणे, वचन घेणे, आण-भाक खाणे किंवा देणे, वचन देणे- घेणे. दिव्य करणे, दिव्यातून जाणे, तिरस्कृत किंवा शापित.

2) शप् - अव्य० [संस्कृत] स्वीकरणसूचक शब्द , स्वीकार

3) शप् -चे इंग्रजी अर्थ assure, promise, plight, pledge आश्वस्त करणे, वचन /आश्वासन देणे, विवाहाचे वचन देणे, प्रतिज्ञेवर सांगणे.

शपथ चा उपयोग उदाहरणे :

१) गीतेची शपथ जे सांगेल ते खरे सांगेल २) एवढा उपदेश करून आईबापाचं काही ऐकेल तर शपथ ३) जर पाच मिनिटात झोपेतून उठला नाहीस तर शप्पत घडाभर पाणी टाकील तुझ्यावर { जर तर हे शब्द आधी घालून जोराचा नकार किंवा दुजोरा देण्यांत येतो. } ४). बालशिवाजीने सवंगड्या सोबत रोहिडेश्वराच्या पिंडीवर स्वतःच्या करंगळीच्या रक्ताचा अभिषेक करीत हिंदवी स्वराज्य स्थापनेची शपथ घेतली. ५) आई म्हणाली- " यापुढे तू कधीही दारू पिणार नाहीस, जुगार खेळणार नाहीस, खोटे बोलणार नाहीस …तुला माझी शपथ ! " ६) घे बघू माझी शप्पत तू दुसऱ्या कुठल्याच मुलीकडे बघत नाहीस म्हणून !

म्हण : शपथ केली वहायला भाकरी केली खायला

वाक्प्रचार : शपथ वाहायला मोकळा होणे / शपथेला मोकळा होणे : काम केले नाही असे कुणी म्हणू नये यासाठी थोडेफार , कसेतरी हलगर्जीपणे काम करणे, शपथ घ्यायला सद्सद्विवेक /अंतर्मन आडवे येऊन नये अशा स्थितीत असणे .

शपथ सोडणे : म्हणजे मुलींच्या खेळात शपथेतुन मोकळॆ करणे ."शपथ सुटली ; कुंभाराची घागर फुटली ; हत्तीवरून साखर वाटली "-असे बोलून शपथेतुन सोडवतात

शपथपूर्वक (क्रियाविशेषण) - शपथ घेऊन, शपथ घेत

शपथपत्र - शपथपूर्वक लेखी जबानी, प्रतिज्ञालेख, प्रतिज्ञापत्र, शपथलेख,क्रियापत्र, ऍफिडेव्हिट