जिल्हा मध्यवर्ती सहकारी बँक (District Central Cooperative Bank - DCCB) आणि नागरी सहकारी बँक (Urban Cooperative Bank - UCB) या दोन्ही प्रकारच्या सहकारी बँका आहेत, परंतु त्यांचे कार्यक्षेत्र, सदस्य आणि उद्दिष्ट्ये वेगवेगळी आहेत.

जिल्हा मध्यवर्ती सहकारी बँक (DCCB):

• कार्यक्षेत्र: या बँकांचे कार्यक्षेत्र साधारणपणे जिल्हा स्तरावर असते.
• सदस्य: या बँका प्रामुख्याने ग्रामीण भागातील कृषी पतपुरवठा संस्था, विविध कार्यकारी सोसायट्या (Multipurpose Cooperative Societies) आणि इतर ग्रामीण सहकारी संस्थांना कर्जपुरवठा करतात.
• उद्दिष्ट्ये:
  • शेतकऱ्यांना आणि ग्रामीण भागातील लोकांना कृषी आणि संबंधित कामांसाठी कर्ज उपलब्ध करून देणे.
  • ग्रामीण भागातील सहकारी संस्थांना आर्थिक सहाय्य करणे.
  • जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागाचा विकास साधणे.

नागरी सहकारी बँक (UCB):

• कार्यक्षेत्र: या बँका शहरी आणि निम-शहरी भागांमध्ये कार्यरत असतात.
• सदस्य: शहरातील नागरिक, छोटे व्यावसायिक, व्यापारी आणि इतरService class या बँकेचे सदस्य होऊ शकतात.
• उद्दिष्ट्ये:
  • शहरी भागातील लोकांना बँकिंग सुविधा पुरवणे.
  • लघु उद्योगांना आणि व्यावसायिकांना आर्थिक मदत करणे.
  • शहरी भागातील आर्थिक विकास करणे.

मुख्य फरक:

1. जिल्हा मध्यवर्ती सहकारी बँका ग्रामीण भागावर केंद्रित असतात, तर नागरी सहकारी बँका शहरी भागावर लक्ष केंद्रित करतात.
2. जिल्हा बँका कृषी क्षेत्राला अधिक प्राधान्य देतात, तर नागरी बँका लघु उद्योग आणि व्यक्तिगत कर्जांना प्राधान्य देतात.