5 उत्तरे
5
answers
कायिक विदारण व जैविक विदारण फरक स्पष्ट करा?
2
Answer link
विदारणाचे प्रकार १. कायिक विदारण. २. रासायनिक विदारण. ३. जैविक विदारण. १. कायिक विदारण – खडकांचे तुकडे होऊन भूगा होणे परंतु खडकातील मूळ गुणधर्मात बदल न होणे. कणीय - - विदारण अपपर्णन खंडीय विदारण विखंडण इ. प्रकार
२. रासायनिक विदारण मूळ खडकावर रासायनिक क्रिया होऊन त्यांच्या गुणधर्मात बदल घडणे. खनिज द्रव्य विरघळून मूळ खडकांपासून वेगळे होतात. त्याला रासायनिक विदारण म्हणतात. रासायनिक विदारणहे पावसाचे पाणी बातावरणातील निरनिराळे वायू तापमान आर्द्रता असलेली हवेची परिस्थिती इ. गोष्टींमुळे घडते. उष्ण व दमट हवामान प्रदेशात रासायनिक विदारण प्रभावी कार्बाम्ल वायू यांच्यामुळे खडकातील खनिज पदार्थांमध्ये रासायनिक परिवर्तन. वातावरणातील प्राणवायू
३. जैविक विदारण मानव, प्राणी व वनस्पतीद्वारे हेणा-या विदारणाला जैविक विदारण म्हणतात. या विदारणात खडकांची झीज होवून खडक कमकुवत होतात अथवा बारीक कणांमध्ये रुपांतर होते. त्याकरिता पुढील गोष्टी अवलंबून असतात. १. वनस्पती २ प्राणी ३. खाणकाम ४. शेती व निवास समारोप.
प्र. ४. अवर्षण म्हणजे काय? त्यासाठी वैश्विक तापमान बाढ कसे जबाबदार आहे ते स्पष्ट करा. उत्तर :
प्रस्तावना अवर्षण म्हणजेच दुष्काळ वातावरणीय घटकांद्वारे निर्माण होणारी नैसर्गिक समस्या हवामानाशी संबंधित आपत्ती पर्जन्याच्या अथवा जलाच्या कमतरतेमुळे निर्माण होणारी समस्या ... कोरडा दुष्काळ" व " ओला दुष्काळ" अवर्षणाची व्याख्या वनस्पती जीवन आणि पिके करपण्याइतपत प्रदीर्घ असलेला कोरडा काळ म्हणजे अवर्षणहोय. जॅकी स्मीथ इब्ल्यु जी मूर पावसाअभावी शुष्कता निर्माण करणारा प्रदीर्घ कोरडा काळ म्हणजे अवर्षण, भारतीय कृषी आयोगाने अवर्षणाच्या तीन प्रकारे केलेल्या व्याख्या १. वातावरणीय अवर्षण २. कृषी अवर्षण. ३. जलीय अवर्षण
अलीकडच्या काळातील वाढते औद्योगिकीकरण, वाहनांची वाढती संख्या, कोळसा ज्वलन, खनिज तेलाचा इंधन म्हणून वापर यामुळे हवेचे प्रदुषण हरितगृहाचे कार्य करणा-या वायूंचे वाढते प्रमाण पृथ्वीच्या एकूण सरासरी तापमानात वाढ.
0
Answer link
कायिक विदारण आणि जैविक विदारण यांच्यातील फरक खालीलप्रमाणे:
कायिक विदारण (Physical Weathering):
- परिभाषा: खडक आणि खनिजांचे लहान तुकड्यांमध्ये रूपांतर होते, पण रासायनिक रचना बदलत नाही.
- प्रक्रिया: तापमान बदल, दाब बदल, पाणी आणि वाऱ्याच्या क्रियेमुळे हे विदारण होते.
- उदाहरण:
- खडकutuंचे तुटणे (Frost action): थंडीमध्ये पाणी गोठून खडकutuंमध्ये भेगा पडतात.
- तापमान बदल: उष्णतेमुळे खडकutu प्रसरण पावतात आणि थंड झाल्यावर आकुंचन पावतात, ज्यामुळे ते कमकुवत होतात.
जैविक विदारण (Biological Weathering):
- परिभाषा: जैविक घटकांमुळे (सजीव) खडकutuंचे विघटन होते.
- प्रक्रिया: वनस्पती, प्राणी आणि सूक्ष्मजीव यांच्यामुळे खडकutuंमध्ये रासायनिक आणि भौतिक बदल होतात.
- उदाहरण:
- वनस्पती: झाडांची मुळे खडकutuंमध्ये वाढतात आणि त्यांना फोडतात.
- प्राणी: प्राणी माती खणून खडकutu उघड करतात, ज्यामुळे ते विदारणास अधिक बळी पडतात.
- सूक्ष्मजीव: सूक्ष्मजीव खडकutuंमधील खनिजांवर रासायनिक क्रिया करतात आणि त्यांचे विघटन करतात.
मुख्य फरक:
- कायिक विदारणामध्ये खडकutuंचा आकार बदलतो, तर जैविक विदारणामध्ये खडकutuंची रासायनिक रचना बदलते.
- कायिक विदारण हे भौतिक शक्तींमुळे होते, तर जैविक विदारण सजीवांमुळे होते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
PMF IAS - Weathering