डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी समाजवादाला विरोध करण्यामागे अनेक कारणे दिली, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. वर्ग संघर्षावर आधारित: आंबेडकरांनी मार्क्सवादी समाजवादाच्या वर्ग संघर्षाच्या सिद्धांताला विरोध केला. त्यांचे मत होते की भारतीय समाजात केवळ वर्ग संघर्ष नाही, तर जातीभेद, सामाजिक विषमता आणि धार्मिक मतभेद देखील आहेत. त्यामुळे फक्त आर्थिक समानता पुरेशी नाही, तर सामाजिक समानता पण आवश्यक आहे.
2. जातीव्यवस्था: आंबेडकरांचे म्हणणे होते की, भारतीय समाजवाद्यांनी जातीव्यवस्थेकडे पुरेसे लक्ष दिलेले नाही. जातीव्यवस्था ही केवळ आर्थिक शोषण नाही, तर ती सामाजिक आणि मानसिक गुलामगिरी आहे. त्यामुळे जाती नष्ट केल्याशिवाय खरी समानता येऊ शकत नाही.
3. अधिकारशाहीचा धोका: आंबेडकरांना असे वाटत होते की समाजवादात सरकारचे नियंत्रण वाढल्यामुळे व्यक्तीस्वातंत्र्य कमी होऊ शकते आणि अधिकारशाही वाढू शकते.
4. खाजगी मालमत्तेचे उच्चाटन: आंबेडकरांनी खाजगी मालमत्तेच्या पूर्ण उच्चाटनाला विरोध केला, कारण त्यांना वाटत होते की यामुळे लोकांची स्वतःची मालमत्ता बाळगण्याची प्रेरणा कमी होईल.
5. लोकशाही मार्गाचा अभाव: काही समाजवादी विचारसरणीत लोकशाही मार्गाऐवजी क्रांती आणि हिंसा यावर भर दिला जातो, जो आंबेडकरांना मान्य नव्हता. ते सामाजिक बदल शांततापूर्ण आणि लोकशाही मार्गाने घडवण्याच्या बाजूने होते.

संदर्भ:

• The Hindu - Ambedkar and socialism
• Forward Press - Ambedkar’s Annihilation of Caste is a critique of Hindu socialism