सामाजिक संबंध आणि विकास अनेक घटकांवर अवलंबून असतो. त्यापैकी काही महत्त्वाचे घटक खालीलप्रमाणे:

1. संस्कृती (Culture):

   संस्कृतीमध्ये लोकांचे आचार, विचार, मूल्ये आणि परंपरा यांचा समावेश होतो. हे घटक सामाजिक संबंधांना आणि विकासाला आकार देतात.

2. सामाजिक संस्था (Social Institutions):

   कुटुंब, शिक्षण संस्था, धार्मिक संस्था आणि राजकीय संस्था सामाजिक संबंधांना मार्गदर्शन करतात. या संस्था व्यक्तींना एकत्र आणून सामाजिक विकास साधण्यास मदत करतात.

3. आर्थिक घटक (Economic Factors):

   उत्पादन, वितरण आणि उपभोग यांसारख्या आर्थिक क्रियांचा सामाजिक संबंधांवर थेट परिणाम होतो. आर्थिक समानता आणि संधी सामाजिक विकासाला प्रोत्साहन देतात.

4. राजकीय घटक (Political Factors):

   राजकीय धोरणे, नेतृत्व आणि प्रशासकीय प्रणाली सामाजिक संबंधांवर परिणाम करतात. सुशासन आणि लोकशाही मूल्ये सामाजिक विकासासाठी आवश्यक आहेत.

5. तंत्रज्ञान (Technology):

   तंत्रज्ञानातील प्रगतीमुळे संवाद वाढतो आणि जग अधिक जवळ येते. यामुळे सामाजिक संबंध सुधारतात आणि विकासाला चालना मिळते.

6. पर्यावरण (Environment):

   नैसर्गिक साधनसंपत्ती आणि पर्यावरणाची गुणवत्ता सामाजिक आणि आर्थिक विकासावर परिणाम करते. शाश्वत विकास ध्येये पर्यावरणाचे संरक्षण आणि सामाजिक विकास यांचा समन्वय साधतात.

7. शिक्षण (Education):

   शिक्षणामुळे व्यक्तींमध्ये ज्ञान, कौशल्ये आणि जागरूकता वाढते. हे त्यांना चांगले नागरिक बनण्यास आणि सामाजिक विकासात योगदान देण्यास मदत करते.

8. आरोग्य (Health):

   शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य चांगले असल्यास व्यक्ती अधिक उत्पादनक्षम आणि सामाजिक कार्यात सक्रिय असतात. आरोग्य सेवा सामाजिक विकासाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.

या घटकांव्यतिरिक्त, सामाजिक संबंध आणि विकास व्यक्तींमधील संवाद, सहकार्य आणि समजूतदारपणा यावरही अवलंबून असतो.