घटक: माझा परिवार आणि आपले पर्यावरण

इयत्ता: पाचवी

उद्देश:

• विद्यार्थ्यांना त्यांच्या कुटुंबाची ओळख करून देणे.
• पर्यावरणाचे महत्त्व समजावून सांगणे.
• पर्यावरणाचे संरक्षण करण्याची जाणीव जागृत करणे.

अपेक्षित अध्ययन निष्पत्ती:

• विद्यार्थी त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांची नावे व संबंध सांगू शकतील.
• पर्यावरणाचे घटक ओळखू शकतील.
• पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यासाठी उपाय सांगू शकतील.

घटकातील उपघटक आणि नियोजित तासिका:

1. माझा परिवार (2 तासिका):
   • कुटुंबाचे प्रकार (एकल, संयुक्त)
   • कुटुंबातील सदस्यांची भूमिका
   • कुटुंबाचे महत्त्व
2. आपले पर्यावरण (3 तासिका):
   • पर्यावरणाचे घटक (हवा, पाणी, जमीन, वनस्पती, प्राणी)
   • पर्यावरणाचे महत्त्व
   • पर्यावरणाची काळजी घेण्याची गरज
3. पर्यावरण संरक्षण (3 तासिका):
   • प्रदूषण (हवा, पाणी, जमीन)
   • प्रदूषणाचे दुष्परिणाम
   • पर्यावरण संरक्षणाचे उपाय (झाडे लावणे, कचरा व्यवस्थापन, पाण्याचा वापर जपून करणे)

अध्यापन पद्धती:

• चर्चा
• निदर्शन
• कृतीভিত্তিক शिक्षण
• खेळ
• Field Trips (शक्य असल्यास)

अध्यापन साधने:

• पाठ्यपुस्तक
• चित्र
• तक्ते
• व्हिडिओ
• Talk by Experts

मूल्यमापन:

• तोंडी परीक्षा
• प्रात्यक्षिक
• गृहपाठ
• उपक्रम

उपक्रम:

• कुटुंबाचा फोटो अल्बम तयार करणे.
• पर्यावरणावरील घोषवाक्ये तयार करणे.
• झाडे लावणे आणि त्यांची काळजी घेणे.
• कचरा वर्गीकरण करणे.

संदर्भ:

• महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, बालभारती [invalid URL removed]
• पर्यावरण विभाग, महाराष्ट्र शासन [https://www.mahaenvironment.gov.in/](https://www.mahaenvironment.gov.in/)