मध्यवर्ती चेतासंस्था (Central Nervous System - CNS) मुख्यतः दोन भागांनी बनलेली असते:

• मेंदू (Brain): मेंदू हा चेतासंस्थेचा सर्वात मोठा आणि महत्वाचा भाग आहे. तो विचार करणे, निर्णय घेणे, स्मरण ठेवणे आणि शरीराच्या क्रियांचे नियंत्रण करणे यांसारखी कार्ये करतो.
• मेरुरज्जू (Spinal Cord): मेरुरज्जू हा मेंदूच्या खालच्या भागापासून सुरू होतो आणि पाठीच्या कण्यामधून जातो. तो मेंदू आणि शरीराच्या इतर भागांना जोडतो, तसेच reflexes (प्रतिसाद क्रिया) नियंत्रित करतो.

या दोन भागांमध्ये असंख्य चेतापेशी (neurons) आणि glial पेशी (glial cells) असतात, ज्या एकत्रितपणे माहितीचे वहन आणि प्रक्रिया करतात.