मज्जासंस्था

मज्जातंतू (Nerve) म्हणजे चेतापेशींच्या तंतूंचे जाळे. या तंतूंच्या साहाय्याने मेंदू आणि शरीराच्या इतर भागांमध्ये माहितीची देवाणघेवाण होते.

मज्जातंतूंचे मुख्य कार्य:

• संवेदना वहन: स्पर्श, वेदना, तापमान इत्यादी संवेदना मेंदूपर्यंत पोहोचवणे.
• आदेश वहन: मेंदूद्वारे स्नायूंना हालचाल करण्याचे आदेश देणे.
• प्रतिसाद क्रिया: शरीराला धोक्यांपासून वाचवण्यासाठी जलद प्रतिसाद देणे.

मज्जातंतू शरीराच्या कार्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. त्यांच्यामुळेच आपल्याला स्पर्श, वेदना आणि इतर संवेदनांची जाणीव होते आणि आपण प्रतिक्रिया देऊ शकतो.

मध्यवर्ती चेतासंस्था (Central Nervous System - CNS) मुख्यतः दोन भागांनी बनलेली असते:

• मेंदू (Brain): मेंदू हा चेतासंस्थेचा सर्वात मोठा आणि महत्वाचा भाग आहे. तो विचार करणे, निर्णय घेणे, स्मरण ठेवणे आणि शरीराच्या क्रियांचे नियंत्रण करणे यांसारखी कार्ये करतो.
• मेरुरज्जू (Spinal Cord): मेरुरज्जू हा मेंदूच्या खालच्या भागापासून सुरू होतो आणि पाठीच्या कण्यामधून जातो. तो मेंदू आणि शरीराच्या इतर भागांना जोडतो, तसेच reflexes (प्रतिसाद क्रिया) नियंत्रित करतो.

या दोन भागांमध्ये असंख्य चेतापेशी (neurons) आणि glial पेशी (glial cells) असतात, ज्या एकत्रितपणे माहितीचे वहन आणि प्रक्रिया करतात.