
शरीरशास्त्र
माणसाच्या शरीरातील हाडे जाळली तरी नष्ट होत नाहीत.
हाडे: हाडे कॅल्शियम फॉस्फेट नावाच्या खनिजाने बनलेली असतात. हे खनिज अत्यंत स्थिर असते आणि उच्च तापमानालाही टिकून राहते. त्यामुळे, हाडे जाळली तरी ती पूर्णपणे नष्ट होत नाहीत, तर त्यांची राख होते.
महत्व: हाडे मानवी शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक आहेत. ते शरीराला आधार देतात, महत्वाच्या अवयवांचे संरक्षण करतात आणि हालचाल करण्यास मदत करतात.
बाह्यरुपीय पुरावे विज्ञान (Forensic Anthropology) हे न्यायवैद्यक विज्ञानाची एक शाखा आहे. यात मानवी अवशेष आणि कंकाल (हाडांचा सांगाडा) यांच्या अभ्यासाचा समावेश होतो.
या शाखेचा उपयोग खालील कामांसाठी होतो:
- मृत व्यक्तीची ओळख पटवणे (ओळख न पटलेल्या मृतदेहांची ओळख)
- मृत्यूचे कारण आणि पद्धत शोधणे
- गुन्ह्यांमध्ये सापडलेल्या मानवी अवशेषांचे विश्लेषण करणे
- नैसर्गिक आपत्ती किंवा मानवनिर्मित आपत्तींमध्ये सापडलेल्या पीडितांची ओळख पटवणे
बाह्यरुपीय पुरावे वैज्ञानिक खालील गोष्टींचा अभ्यास करतात:
- हाडांची रचना आणि विकास
- हाडांवर झालेले आघात (जखमा)
- मृत्यू समयी असलेले आजार
- व्यक्तीची उंची, लिंग आणि वय
- वंश आणि भौगोलिक मूळ
या माहितीच्या आधारावर, ते कायदेशीर तपासांना मदत करतात.
नाही, कान हे ज्ञानेंद्रिय नाही, ते फक्त श्रवणेंद्रिय आहे.
ज्ञानेंद्रिये आपल्याला बाह्य जगाची माहिती मिळवून देतात. ज्ञानेंद्रिये पाच आहेत:
- डोळे: दृष्टीज्ञान
- कान: श्रवणज्ञान
- नाक: घ्राणज्ञान
- जीभ: चवज्ञान
- त्वचा: स्पर्शज्ञान
कान आपल्याला आवाज ऐकण्यास मदत करतात, परंतु त्या आवाजाचा अर्थ लावणे आणि त्यातून ज्ञान प्राप्त करणे ही मेंदूची क्रिया आहे.
डोळा व कान या ज्ञानेंद्रियांची निरीक्षणातील भूमिका खालीलप्रमाणे आहे:
- दृष्टीज्ञान: डोळ्यांमुळे आपल्याला वस्तू दिसतात. वस्तूंचा रंग, आकार, आणि त्यांची जागा समजते. निरीक्षणासाठी ही माहिती खूप महत्त्वाची असते.
- हालचाल ओळखणे: डोळे वस्तूंच्या हालचाली ओळखू शकतात. त्यामुळे, कोणती वस्तू किती वेगाने सरळ रेषेत किंवा वक्र मार्गाने जाते आहे, हे समजू शकते.
- प्रकाश आणि रंग: डोळे आपल्याला प्रकाशाची तीव्रता आणि रंगांमधील फरक ओळखायला मदत करतात, ज्यामुळे आपण वस्तू अधिक चांगल्या प्रकारे पाहू शकतो.
- ध्वनी ओळखणे: कानांमुळे आपल्याला आवाज ऐकू येतात. प्रत्येक वस्तूचा आवाज वेगळा असतो, जो आपल्याला वस्तू ओळखायला मदत करतो.
- आवाजाची दिशा: कान आपल्याला आवाज कोणत्या दिशेने येतो आहे, हे सांगतात. त्यामुळे, आवाज नेमका कुठून येत आहे हे कळते.
- ध्वनीची तीव्रता: कान आवाजाची तीव्रता (sound intensity) ओळखतात, ज्यामुळे कोणता आवाज मोठा आहे आणि कोणता लहान आहे हे समजते.
निरीक्षणातील भूमिका: डोळे आणि कान दोन्ही ज्ञानेंद्रिये निरीक्षणासाठी खूप महत्त्वाचे आहेत. डोळ्यांनी आपण वस्तू पाहतो आणि कान आपल्याला त्यांच्याबद्दल ऐकायला मदत करतात. उदाहरणार्थ, जर आपण एखादे वाहन बघत आहोत, तर डोळे आपल्याला त्याचा रंग, आकार आणि हालचाल दाखवतील, तर कान आपल्याला त्याच्या इंजिनचा आवाज ऐकवतील. या दोन्ही गोष्टी एकत्र आल्यावरच आपण त्या वस्तूचे निरीक्षण पूर्ण करू शकतो.




Manवी पचनसंस्थेची रचना खालीलप्रमाणे आहे:
- तोंड (Mouth): अन्न खाण्याची सुरुवात तोंडातून होते. लाळ ग्रंथी लाळ तयार करतात, ज्यामुळे अन्न मऊ होते आणि लाळेतील एन्झाईम अन्नपचनास मदत करतात.
- घसा (Pharynx): तोंडातून अन्न घशात जाते.
- अन्ननलिका (Esophagus): ही एक लांब नळी आहे जी घशातून अन्न जठरापर्यंत पोहोचवते.
- जठर (Stomach): जठर हे अन्न साठवणारा आणि पचनाचा महत्वाचा भाग आहे. येथे अन्न hydrochloric ऍसिड आणि पेप्सिनच्या साहाय्याने पचायला सुरुवात होते.
- लहान आतडे (Small Intestine): हे अन्नपचनाचे मुख्य ठिकाण आहे. लहान आतड्याची लांबी सुमारे 6 मीटर असते. येथे अन्न पूर्णपणे पचते आणि पोषक तत्वे रक्तात शोषली जातात.
- मोठे आतडे (Large Intestine): लहान आतड्यानंतर अन्नाचा उर्वरित भाग मोठ्या आतड्यात जातो. येथे पाणी आणि क्षार शोषले जातात आणि विष्ठा तयार होते.
- गुदाशय (Rectum): हे मोठ्या आतड्याच्या शेवटी असते, जिथे विष्ठा साठवली जाते.
- गुदद्वार (Anus): गुदद्वारातून विष्ठा शरीराबाहेर टाकली जाते.
- यकृत (Liver): यकृत पित्त (bile) तयार करते, जे चरबीयुक्त पदार्थांच्या पचनासाठी आवश्यक आहे.
- अग्न्याशय (Pancreas): অগ্ন্যাশয়胰ন पैनक्रियाटिक ज्यूस तयार करते, ज्यात अन्नपचनासाठी आवश्यक एन्झाईम असतात.
- पित्ताशय (Gallbladder): पित्ताशय पित्त साठवते.
पचनसंस्थेची आकृती (Diagram of Digestive System):
