चैतन्यवाद: मूलभूत भूमिका

• सजीवांमध्ये एक 'अतिरिक्त' शक्ती असते: चैतन्यवाद्यांच्या मते, सजीवांमध्ये केवळ भौतिक आणि रासायनिक घटकच नसतात, तर त्यासोबत एक 'अतिरिक्त' शक्ती किंवा 'चैतन्य' असते, जी त्यांना निर्जीव वस्तूंहून वेगळी ठरवते.
• हे चैतन्य जीवनातील प्रक्रिया नियंत्रित करते: ही शक्ती सजीवांतील वाढ, विकास आणि पुनरुत्पादन यांसारख्या जैविक प्रक्रियांचे नियंत्रण करते.
• विज्ञानाने सर्व जैविक प्रक्रिया स्पष्ट करता येत नाहीत: चैतन्यवाद्यांचा असा विश्वास आहे की विज्ञान सजीवांतील सर्व प्रक्रिया पूर्णपणे समजावून सांगू शकत नाही, कारण चैतन्य हे भौतिकशास्त्राच्या नियमांच्या पलीकडे आहे.

चैतन्यवादाला आता वैज्ञानिक दृष्ट्या फारसा पाठिंबा नाही, कारण बहुतेक जैविक प्रक्रिया भौतिक आणि रासायनिक नियमांनुसार स्पष्ट करता येतात.