चलनफुगवठा (Inflation) म्हणजे काय:

चलनफुगवठा म्हणजे वस्तू आणि सेवांच्या किमतीत सतत वाढ होणे, ज्यामुळे पैशाची खरेदी क्षमता कमी होते.

सोप्या भाषेत:

• एखाद्या वस्तूची किंमत आज 100 रुपये आहे आणि काही महिन्यांनंतर तीच वस्तू 110 रुपयांना मिळत असेल, तर चलनफुगवठा झाला असे म्हणतात.
• चलनफुगवठ्यामुळे तुमच्या खिश्यातील पैशांची किंमत कमी होते, कारण त्याच पैशात तुम्हाला पूर्वीपेक्षा कमी वस्तू मिळतात.

चलनफुगवट्याची कारणे:

• मागणी वाढणे: जेव्हा लोकांकडे जास्त पैसे असतात आणि ते जास्त वस्तू खरेदी करू इच्छितात, तेव्हा मागणी वाढते आणि किमती वाढतात.
• उत्पादन खर्च वाढणे: जेव्हा वस्तू बनवण्याचा खर्च वाढतो, तेव्हा उत्पादक किमती वाढवतात.
• सरकारी धोरणे: सरकारचे कर आणि खर्चाचे निर्णय देखील चलनफुगवट्यावर परिणाम करतात.

चलनफुगवट्याचे परिणाम:

• वस्तू आणि सेवा महाग होतात.
• पैशाची बचत कमी होते, कारण पैशाची किंमत घटते.
• गरीब आणि मध्यमवर्गी लोकांवर जास्त परिणाम होतो.

चलनफुगवठा कसा मोजतात?

चलनफुगवठा मोजण्यासाठी सामान्यतः ग्राहक किंमत निर्देशांक (Consumer Price Index - CPI) वापरला जातो. CPI मध्ये ठराविक वस्तू आणि सेवांच्या किमतींमधील बदल मोजले जातात.

उदाहरण:

समजा, 2023 मध्ये एका किलो साखरेची किंमत 40 रुपये होती आणि 2024 मध्ये ती 45 रुपये झाली, तर साखरेच्या किमतीत वाढ झाली आहे, म्हणजेच चलनफुगवठा झाला आहे.

चलनफुगवठा अर्थव्यवस्थेसाठी चांगला नाही, परंतु थोडा चलनफुगवठा (2-3%) असणे चांगले मानले जाते, कारण ते आर्थिक वाढीस मदत करते.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:

• भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI)