दूरबीनमध्ये दोन मुख्य भाग असतात:

1. वस्तुभिंग (Objective Lens): हे मोठे भिंग वस्तूंकडून येणाऱ्या प्रकाशाला एकत्र आणते.
2. नेत्रभिंग (Eyepiece): हे लहान भिंग एकत्रित झालेल्या प्रकाशाला मोठे करून आपल्या डोळ्यांपर्यंत पोहोचवते.

या दोन भागांच्या दरम्यान, प्रतिमा सरळ करण्यासाठी prism (प्रिझम) किंवा अन्य भिंगांचा वापर केला जातो.

दूरबीन खालीलप्रमाणे कार्य करते:

1. दूरची वस्तूवरून येणारे प्रकाश किरणे वस्तुभिंगावर पडतात.
2. वस्तुभिंग हे प्रकाश किरणे एका विशिष्ट बिंदूवर केंद्रित करते, ज्यामुळे वस्तूची प्रतिमा तयार होते.
3. नेत्रभिंग या प्रतिमेला मोठे करते आणि आपल्या डोळ्याला दाखवते.

दूरबीनचे मुख्य दोन प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:

1. अपवर्तक दूरबीन (Refracting Telescope): यात प्रकाश एकत्र करण्यासाठी भिंगांचा वापर केला जातो.
2. परावर्तक दूरबीन (Reflecting Telescope): यात प्रकाश एकत्र करण्यासाठी आरशांचा वापर केला जातो.

दूरबीनचा उपयोग अनेक क्षेत्रांमध्ये होतो:

• खगोलशास्त्र (Astronomy): ग्रह, तारे आणि इतर खगोलीय वस्तू पाहण्यासाठी.
• सैन्य (Military): शत्रूच्या हालचालींवर नजर ठेवण्यासाठी.
• शिकार (Hunting): दूरच्या प्राण्यांना पाहण्यासाठी.
• पर्यटन (Tourism): निसर्गरम्य दृश्ये पाहण्यासाठी.