• रोगकारक सूक्ष्मजंतू: बुरशी, जीवाणू, विषाणू आणि कृमी यांसारख्या रोगकारक सूक्ष्मजंतूंमुळे पिकांमध्ये रोग पसरतात.
• हवामान: तापमान, आर्द्रता आणि वारा यांसारख्या हवामानातील घटकांचा रोगाच्या प्रसारावर परिणाम होतो. उदाहरणार्थ, उच्च आर्द्रता बुरशीजन्य रोगांच्या वाढीसाठी अनुकूल असते.
• पीक व्यवस्थापन: अयोग्य पीक व्यवस्थापन पद्धती, जसे की रोगग्रस्त बियाणे वापरणे, पिकांची फेरपालट न करणे आणि खतांचा असमतोल वापर करणे, यामुळे रोगांचा प्रसार वाढतो.
• कीटक: काही कीटक रोगकारक जंतूंचे वाहक म्हणून काम करतात आणि त्यामुळे निरोगी पिकांमध्ये रोग पसरवतात.
• माणूस: माणसांद्वारे दूषित अवजारे, कपडे आणि इतर वस्तू वापरल्याने रोगाचा प्रसार होऊ शकतो.

• उत्पादनात घट: पिकांवरील रोगांमुळे उत्पादनात मोठी घट येते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होते.
• आर्थिक नुकसान: रोगांमुळे केवळ उत्पादनात घट होत नाही, तर पिकांची गुणवत्ता घटते, ज्यामुळे बाजारभाव कमी मिळतो आणि आर्थिक नुकसान होते.
• अन्नाची कमतरता: मोठ्या प्रमाणावर पिकांचे नुकसान झाल्यास अन्नसुरक्षेची समस्या निर्माण होऊ शकते.
• विषारी प्रभाव: काही रोगांमुळे पिकांमध्ये विषारी घटक तयार होतात, जे मानवी आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतात.
• व्यापार निर्बंध: रोगग्रस्त पिकांच्या उत्पादनावर आंतरराष्ट्रीय व्यापार निर्बंध येऊ शकतात, ज्यामुळे निर्यात घटते.

अधिक माहितीसाठी, आपण कृषी विभागाच्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता.

महाराष्ट्र कृषी विभाग