प्रात्यक्षिक विकासावर परिणाम करणारे घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

• आनुवंशिकता (Heredity): बालकांमध्ये काही क्षमता जन्मजात असतात, ज्या त्यांच्या आनुवंशिकतेमुळे मिळतात. शारीरिक रचना, बुद्धिमत्ता आणि काही प्रमाणात स्वभाव यांसारख्या गोष्टी आनुवंशिकतेवर अवलंबून असतात.
• पर्यावरण (Environment): सामाजिक, सांस्कृतिक आणि भौगोलिक परिस्थितीचा मुलांच्या विकासावर मोठा प्रभाव पडतो. कुटुंबातील सदस्यांचे वर्तन, शाळेतील वातावरण, मित्र आणि समाजातील लोकांचा मुलांवरील प्रभाव महत्त्वाचा असतो.
• पोषण (Nutrition): शारीरिक आणि मानसिक विकासासाठी योग्य पोषण आवश्यक आहे. संतुलित आहारामुळे मुलांची वाढ योग्य प्रकारे होते आणि ते निरोगी राहतात.
• शिक्षण (Education): औपचारिक शिक्षण मुलांच्या ज्ञानात भर घालते आणि त्यांना नवीन कौशल्ये शिकण्यास मदत करते. शिक्षणाने मुलांची विचारशक्ती आणि समज वाढते.
• आर्थिक स्थिती (Economic Condition): कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती मुलांच्या विकासावर परिणाम करते. गरीब कुटुंबांतील मुलांना योग्य सुविधा मिळत नाहीत, त्यामुळे त्यांच्या शिक्षणात आणि आरोग्यात अडचणी येतात.
• प्रेम आणि आपुलकी (Love and Affection): मुलांना प्रेम आणि आपुलकीची भावना मिळणे अत्यंत आवश्यक आहे. यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास वाढतो आणि भावनिक विकास चांगला होतो.
• खेळ आणि मनोरंजन (Play and Recreation): खेळ आणि मनोरंजनाच्या माध्यमातून मुले शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या विकसित होतात. खेळांमुळे त्यांची सामाजिक कौशल्ये देखील सुधारतात.