ट्रान्सफार्मर (Transformer): ट्रान्सफार्मर हे एक स्थिर उपकरण आहे, जे विद्युत ऊर्जा एका सर्किटमधून दुसर्‍या सर्किटमध्ये रूपांतरित करते. हे उपकरण वारंवारता (Frequency) न बदलता व्होल्टेज आणि करंट बदलू शकते.

ट्रान्सफार्मरची रचना:

• ट्रान्सफार्मरमध्ये दोन कॉइल्स (Coils) असतात: प्राथमिक (Primary) आणि दुय्यम (Secondary).
• या कॉइल्स एका लोखंडी गाभ्याच्या (Iron Core) भोवती लपेटलेल्या असतात.

ट्रान्सफार्मरचे कार्य:

• प्राथमिक कॉइलला AC (Alternating Current) विद्युत पुरवठा दिल्यावर, गाभ्यामध्ये चुंबकीय क्षेत्र (Magnetic Field) तयार होते.
• हे चुंबकीय क्षेत्र दुय्यम कॉइलमधून जाते आणि तेथे विद्युत प्रवाह निर्माण करते.
• व्होल्टेजचे प्रमाण कॉइल्सच्या वेढ्यांच्या संख्येवर अवलंबून असते.

ट्रान्सफार्मरचे प्रकार:

• स्टेप-अप ट्रान्सफार्मर (Step-up Transformer): व्होल्टेज वाढवते.
• स्टेप-डाउन ट्रान्सफार्मर (Step-down Transformer): व्होल्टेज कमी करते.

उपयोग:

• ट्रान्सफार्मरचा उपयोग पॉवर स्टेशन (Power Station), सबस्टेशन (Substation) आणि घरातील विद्युत उपकरणांमध्ये केला जातो.
• हे विद्युत ऊर्जाTransmission आणि Distribution मध्ये महत्त्वाचे आहे.

अधिक माहितीसाठी:

• महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ - इयत्ता १२ वी भौतिकशास्त्र (पान क्र. 240)

मला आशा आहे की ही माहिती तुमच्यासाठी उपयुक्त आहे.