ग्रामपंचायतच्या माळरानात अनेक कुटुंबे घर बांधून राहत आहेत, तेव्हा त्यांना पिण्याच्या पाण्याची सोय कशी उपलब्ध करून देता येईल?
ग्रामपंचायतच्या माळरानात अनेक कुटुंबे घर बांधून राहत आहेत, तेव्हा त्यांना पिण्याच्या पाण्याची सोय कशी उपलब्ध करून देता येईल?
1. विहीर খনন (Well Digging):
गावामध्ये विहीर খনন करणे हा एक चांगला पर्याय आहे. विहिरीमुळे गावाला पिण्याच्या पाण्यासाठी एक हक्काचा स्रोत मिळतो.
उपाय:
- जागा निवड: योग्य भूजल पातळी (ground water level) असलेली जागा निवडावी.
- ग्रामपंचायत मंजुरी: विहीर খনন करण्यासाठी ग्रामपंचायतची परवानगी घेणे आवश्यक आहे.
- खर्च: विहिरीच्या बांधकामाचा खर्च ग्रामपंचायत निधीतून किंवा सरकारच्या जल जीवन मिशन (Jal Jeevan Mission) योजनेतून करता येऊ शकतो.
2. बोरवेल (Borewell):
विहिरी व्यतिरिक्त, बोरवेल हा देखील एक चांगला पर्याय आहे. बोरवेलच्या माध्यमातून खोलवर असलेले पाणी काढता येते.
उपाय:
- तज्ञ सल्ला: बोरवेल खोदण्यापूर्वी भूजल सर्वेक्षण (ground water survey) करणे आवश्यक आहे.
- परवानगी: यासाठी ग्रामपंचायत आणि संबंधित विभागांची परवानगी घ्यावी लागते.
- खर्च: बोरवेलचा खर्च प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजने (Pradhan Mantri Krishi Sinchai Yojana) अंतर्गत मिळू शकतो. PMKSY
3. टँकरद्वारे पाणीपुरवठा (Water Supply by Tanker):
जर तात्काळ पाण्याची सोय करायची असेल, तर टँकरने पाणीपुरवठा करणे हा एक चांगला उपाय आहे.
उपाय:
- ग्रामपंचायत: ग्रामपंचायत टँकरद्वारे नियमित पाणीपुरवठा करू शकते.
- खर्च: याचा खर्च ग्रामपंचायत फंडातून किंवा आपत्कालीन निधीतून केला जाऊ शकतो.
4. जल जीवन मिशन (Jal Jeevan Mission):
केंद्र सरकारने ‘जल जीवन मिशन’ योजना सुरू केली आहे, ज्या अंतर्गत प्रत्येक घराला नळाद्वारे पाणीपुरवठा करण्याचे उद्दिष्ट आहे. JJM
उपाय:
- अर्ज: ग्रामपंचायतीमार्फत या योजनेसाठी अर्ज करता येतो.
- लाभ: या योजनेत सरकार घराघरात नळाद्वारे पाणीपुरवठा करते.
5. रेन वॉटर हार्वेस्टिंग (Rain Water Harvesting):
पावसाचे पाणी साठवून वापरणे हा एक चांगला पर्याय आहे.
उपाय:
- व्यवस्था: घराच्या छतावर पडणारे पाणी टाकीमध्ये साठवा.
- पुनर्वापर: हे पाणी फिल्टर करून पिण्यासाठी वापरता येते.
- प्रोत्साहन: ग्रामपंचायत रेन वॉटर हार्वेस्टिंगसाठी लोकांना प्रोत्साहित करू शकते.
6. सामूहिक पाणीपुरवठा योजना (Community Water Supply Scheme):
गावासाठी एक मोठी पाणीपुरवठा योजना तयार करणे, ज्यात साठवण तलाव (storage tank) आणि पाइपलाइन (pipeline) द्वारे पाणीपुरवठा केला जाईल.
उपाय:
- सर्वेक्षण: योजनेच्या व्यवहार्यतेसाठी (feasibility) सर्वेक्षण करणे आवश्यक आहे.
- ग्रामसभा: ग्रामसभेत योजनेला मंजुरी मिळवावी.
- अंमलबजावणी: जलसंपदा विभाग (water resources department) किंवा जिल्हा परिषदेच्या (zilla parishad) मदतीने योजना कार्यान्वित करावी.