ग्रामपंचायत
गाव
ग्रामीण साहित्य
साहित्य
ग्रामीण कथा म्हणजे काय? ग्रामीण कथेची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा?
2 उत्तरे
2
answers
ग्रामीण कथा म्हणजे काय? ग्रामीण कथेची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा?
8
Answer link
ग्रामीण साहित्याने मराठी साहित्यात सध्या वेगळे वळण घेतलेले दिसून येते. यामध्ये आपल्याला प्रकर्षाने असे जाणवते कि, ग्रामीण साहित्यामध्ये ग्रामीण भागातील अनेक प्रश्न आणि समस्या पुढे आणल्या जात आहेत. त्याचे माध्यम म्हणून कथा, कादंबऱ्या, कविता अश्या काही साहित्य प्रकारांचा वापर केला जातो, असे दिसून येते. या साहित्यप्रकाराच्या माध्यमातून हे प्रश्न पुढे आणले जातात. किंवा ती साहित्यकृती त्यासाठी जबाबदार ठरते आणि त्याचबरोबर त्या लेखकाचा संघर्ष जर त्या बदलाच्या दृष्टीने असेल तर ते अधिक पुढे येऊन त्यातून जे अन्याय किंवा समस्या पुढे येतात त्यावर काम करणारे आपल्याला काही प्रमाणात दिसून येतात, यामध्ये उदाहरण बघायचे झाल्यास आनंद यादवांची " गोतावळा " ही कादंबरी घेऊ शकतो तंत्रज्ञानाचा शेतीवर झालेला परिणाम गोतावळा या कादंबरीमध्ये आनंद यादव यांी शेतिवर जिवापाड प्रेम करणार्या नारबा या सालदाराचे शेतकरी मन आणि जिवन यांत्रिकिकरणामुळे कसे प्रभावित होते हे प्रकर्षाने मांडले आहेत. पण त्यांचे कांदबरिचा स्वर व्यवस्था विश्लेषणात्मक नसुन पात्रकेंद्रित आहे. सन १९८५ नंतरचे ग्रामिण कादंबरितिल हाल्याहाल्या दुधु दे या कादंबरींतून सहकाराचे दुटप्पी धोरण स्पष्ट झाले आहे . पांगिरा या विश्वास पाटलांच्या कादंबरींतून ऊस या नगदि पिकाच्या लोभातुन गावावर कसे पाणिसंकट येते, याचे समुहचित्रण आहे. झाडाझडती या कादंबरींतून हे जलसंकट राजकिय स्वरुपातुन कसे धरणग्रस्तांच्या आयुष्याचि राखरांगोळी करते याचे प्रभावि चित्रण करते. तहान कादंबरी गावाच्या पिण्याच्या पाण्याचि आणि चंगळवादाच्या हव्यासाचि गावकेंद्रित जग साकार करते. तर बारोमास कादंबरी शेतकर्यांच्या दु:खमय जगण्याभोवति वेढुन राहते.
हेच शेतकर्यांचे प्रश्न अतिशय भावनात्मक आणि संघर्षांच्या बाबतीत , कैलास दौड यांच्या " कापूसकाळ कादंबरीतून पुढे येतात. कापूस पिकाच्या निमित्ताने शेतकऱ्यांचे जगणे या कादंबरीतून फारच प्रभावीपणाने व्यक्त झालेले आहे. मराठीतील अगदी मोजक्या कादंबर्या मध्ये कापूसकाळचा समावेश होतो. मुंबई विद्यापीठाच्या अभ्यासक्रमात देखील कापूसकाळचा समावेश झाला आहे !
हेच शेतकर्यांचे प्रश्न अतिशय भावनात्मक आणि संघर्षांच्या बाबतीत , कैलास दौड यांच्या " कापूसकाळ कादंबरीतून पुढे येतात. कापूस पिकाच्या निमित्ताने शेतकऱ्यांचे जगणे या कादंबरीतून फारच प्रभावीपणाने व्यक्त झालेले आहे. मराठीतील अगदी मोजक्या कादंबर्या मध्ये कापूसकाळचा समावेश होतो. मुंबई विद्यापीठाच्या अभ्यासक्रमात देखील कापूसकाळचा समावेश झाला आहे !
0
Answer link
ग्रामीण कथा
ग्रामीण कथा म्हणजे ग्रामीण जीवनावर आधारित कथा. या कथा ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवन, त्यांची संस्कृती, त्यांचे प्रश्न आणि समस्या यांवर प्रकाश टाकतात.
ग्रामीण कथेची वैशिष्ट्ये:
- ग्रामीण जीवन: ग्रामीण कथांचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे त्या ग्रामीण जीवनाचे चित्रण करतात. खेड्यातील लोकांचे राहणीमान, त्यांची शेती, त्यांची घरे, त्यांची वेशभूषा, त्यांचे व्यवसाय आणि त्यांची जीवनशैली या कथांमध्ये दिसून येते.
- संस्कृती: ग्रामीण कथा ग्रामीण भागातील संस्कृतीचे दर्शन घडवतात. त्या भागातील लोकगीते, लोकनृत्य, सण, उत्सव, परंपरा आणि रूढी या कथांमधून जिवंत होतात.
- प्रश्न आणि समस्या: ग्रामीण कथा ग्रामीण भागातील लोकांचे प्रश्न आणि समस्या मांडतात. गरीबी, निरक्षरता, अंधश्रद्धा, जातीयवाद, बेरोजगारी आणि आरोग्याच्या समस्या या कथांमधून समोर येतात.
- भाषा: ग्रामीण कथांची भाषा साधी आणि सोपी असते. त्यामध्ये ग्रामीण बोलीभाषेचा वापर केला जातो, ज्यामुळे कथा अधिक वास्तववादी वाटते.
- पात्र: ग्रामीण कथांमधील पात्रे सामान्यतः ग्रामीण भागातील लोक असतात. शेतकरी, मजूर, शिक्षक, दुकानदार आणि इतर व्यावसायिक यांसारख्या पात्रांच्या माध्यमातून कथा पुढे सरकते.
- नैसर्गिक वातावरण: ग्रामीण कथांमध्ये निसर्गाचे सुंदर चित्रण असते. नद्या, डोंगर, शेते, झाडे आणि गावे यांसारख्या नैसर्गिक घटकांचे वर्णन कथेला अधिक आकर्षक बनवते.
उदाहरणे: फकिरा, बनगरवाडी, झोंबी आणि छावा
ग्रामीण कथा ग्रामीण जीवनाची वास्तविकता दर्शवतात आणि वाचकांना त्या जीवनाशी जोडतात.