झाड/वृक्ष हे निसर्ग व पर्यावरणाचे मूलभूत,अत्यावश्यक अंग आहे.पृथ्वीवर Antarktika खंड वगळता सर्वत्र झाडे,झाडोरा आढळतो.(झाडोरा प्रकार--वृक्ष,झुडूप छोटे/मोठे,वेल, क्षुप,इ.)
    झाडांचे आयुष्यमान हा संशोधन व नैसर्गिक कुतूहलाचा ,विविधांगी विषय आहे. त्याला ठराविक मोजपट्टी लावणे अशक्यप्रायच. कारण ती नैसर्गिक बाब आहे.
    झाडाच्या प्रजातीनुसार त्याचे सरासरी आयुष्यमान बदलते. सर्वसाधारणपणे हि मर्यादा 10-20 वर्षे ते 4-5 शतके ते जास्तीजास्त 3000 वर्षापर्यंतची  आयुमर्यादा आढळते, पाईन सारखी प्रजाती 4500 वर्ष जगल्याची नोंद !! वृक्ष सजीव आहे,त्याचे आयुष्य सूर्यप्रकाश ,photosynthesis ,  पर्णबहार कालावधी यावर प्रामुख्याने ठरतो. यामुळेच पानझडी व खुरट्या वृक्षांपेक्षा पाईनसारखे वृक्ष अधिक जगतात.
   असे असलेतरी झाड त्याचे नैसर्गिक आयुष्य पूर्ण जगेल की नाही हे देखील बऱ्याच घटकांवर अवलंबून असलेची नोंद आहे.जसे की -- सूर्यप्रकाश,photosynthesis प्रक्रिया,मिळणारे अन्नपाणी,जमिनीचा प्रकार,तपमान,हवामान,वातावरण व यापेक्षाही महत्वाचे  "मानवी हस्तक्षेप" रोगराई,कीड,बुरशी,वादळ,वारे,वीज,पूर-महापूर,दुष्काळ,आग,चराई ; इतर प्राणी,वन्यजीव,कीटक यापासून होणारी नुकसानी इत्यादी. या व इतर बाबीमुळे फुलझाडे,फळझाडे,इतर सर्व प्रकारची झाडे यांचे आयुष्यमान /नैसर्गिक आयुष्यमान ही बदलते. यामुळे झाडाचे आयुष्य हा संशोधन,गहन अभ्यासाचा,गूढ ,मजेदार विषय. झाडांचे आयुष्य त्याच्या खोडावरील वलयाची ring मोजणी करून करतात.   भारतामध्ये या विषयी संशोधनास , सांख्यिकी नोंदीस,इतर अभ्यासास विलक्षण,tremendous वाव आहे.
     खरेतर निरोगी,अखंड आयुष्यमानाचे झाड हाच  मानवी आयुष्याचा प्रमुख आधार आहे. वृक्ष संवर्धन म्हणजे मानवाचे संवर्धन.  " वृक्ष/झाड रक्षति रक्षित: " •
   
  

बारा