3 उत्तरे
3 answers

कर्मयोग म्हणजे काय?

5
कर्म योग

24 ऑक्टोबर, 2017 12 मार्च, 2013



कामे यंर कोणत्याही उद्देशाने, पूर्ण आणि संपूर्ण देवत्व उद्देशाने ठेवलेले आहेत. या लेखात आपण थोडक्यात या योगाचे चर्चा करणार आहोत.

1 'कर्मयोग' या शब्दाचे व्युत्पन्न आणि अर्थ

ए शब्द 'कर्मयोग' शब्द 'कर्म' आणि 'योग' ने घेतलेले आहे. याचा अर्थ - कर्म म्हणजे योग प्राप्त करणे, त्याचा अर्थ आहे शिव के साथ जिवा जोडणे, जो कृत्यामुळे माक्षी प्राप्त करणे होय.

'धोरण बंद नाही (साधना किंवा विट्य्यता.) '

अर्थ: कर्म ज्या कोणाजवळ कोणत्याही प्रकारचे नवीन अनुष्ठान आहेत, यापैकी जोडीला लावण्यावर बंधनकारक किंवा पाप संबंधित पापांची संख्या वाढू नका, तर ते म्हणजे 'कर्म योग' शब्द के संबंधात 'कर्म' असे म्हणतात. (मोक्ष किंवा मुक्ति देणे, हे 'विद्या' असे म्हटले जाते). अशा क्रिया चालू ठेवण्याकरता, हे 'कर्म योग' म्हणतात.

चलो कामत करमा (कर्म करणे जे काही चांगले करते आहे) आणि नित्यमितीय कर्म (पूजा की तरह पूजा, वृत्ताचा) पूर्ण शब्दात 'कर्म योग' म्हणजे अर्थ आहे.

ई योग: कर्मसू कौशल - श्रीमद्भगधिदिता, अध्याय 2, श्लोक 50

म्हणजे: योग कर्मासाठी कौशल्य आहे.

अर्थ: कर्मफोला कोलेपित नाही; जर केवळ कर्मळ नाही तर तो मनुष्य बंधन से मुक्त होईल.

2 कर्म योग की व्याख्या

ए लोग काम का करते है, बा बंधन मध्ये का फंस जाते हो, बा बंधन इन फॉसिंग गेट्स, जीवन से मुक्त हो और ऐसा करने के बाद भी कर्म करने के महत्व को जानने के बाद, सांसारिक जीवन की बंधन से छुटकारा पाता है , चुकीने रिटायर होण्याकरिता आणि तंतोतंत काम करण्याकरता मार्गदर्शनाद्वारे मोक्ष देणेसाठी सी 'कर्मयोग' म्हणतात.

चलो 'आमचे दृष्टिकोन हळूहळू वावटांमधून रस्सी बनते, आणि नंतर हे सत्त्व मध्ये स्थापित होते आणि त्याचे परिणाम परिणामी त्याचे परिणाम होतात. हे 'कर्म योग' म्हणतात. - एच.एच. केन महाराज, नारायणगाव, जि. पुणे

3 कर्म आणि कर्मयोग

कर्मांचा अर्थ क्रिया आहे. शब्द 'कर्म' शारीरिक क्रिया मर्यादित नाही, म्हणजे अन्न, पेय, चालणे, हंसणे इत्यादी आणि पाच आन्त्रे, पंचकर्मी, मनमा व बुद्धिंचे कामदेखील मर्यादित नाही. 'कर्मयोग' म्हणजे 'आपल्या आध्यात्मिक प्रगती करून आणि ब्रह्मा किंवा देवाशी जोडलेले असे काही करण्याच्या कृती करा.' संसारामध्ये, जन्म का चक्र मुक्त होणे कारण 'कर्म योग' का अर्थ आहे.

'कर्म मोकिक आहे, तर कामे यम निष्क्रिय आहे याचा अर्थ असा की कर्मयोगाने कृती करा, पण विवेक ने ती प्राप्त केली. हे आहे, कर्मम करमाशिवाय काहीच नाही. आपल्या जीवनात विकार नष्ट करणे म्हणजे ते काम नष्ट करणे होय. विकार, काम, राग, लोभ इत्यादी '- गुरुदेव डॉ. केतस्वामीजी लिखित 'श्रीमद्धगगिता, अध्याय 3' का कारण

4 कर्मिक भक्ती जो फलाने परावृत्त करतो आणि पश्चातला परावृत्त करतो
आणि जर ज्ञानेंद्रंने तसे केले तर मग त्याला चांगले बनण्यास मदत करा

हे कर्मण ठेवण्यासाठी आहे की कर्म, आध्यात्मिक प्रगती होणे आणि प्राप्त करणे, 'कामे यम' याचा अर्थ आहे. कर्म, या कारणामुळे हा संविधानापासून कायमस्वरूपी सुटला असता योगायोगाने संसनीची व्यतिरीक्त न करण्याच्या व्यवहारात हे काम आहे. हिंदू धर्म आणि धर्मशास्त्रांची इच्छा आणि इच्छेची इच्छे आणि इच्छा दूर करणे ही कृती योगाचे सर्वात चांगले व्याख्या आहे. जर भक्ती योगी, योगीजी आणि इतरांना आपले कार्य कर्म योगाचे संकेत देते, तर ते निश्चितपणे त्यांना मदत करण्याच्या प्रयत्नांना मदत करेल. करम योग की क्रिया 'Spirituality' की अधिकार है.

संदर्भ: सनातन-लिखित पाठ 'कर्मयोग का परिचय'

5 कर्म योग जीभ आणि दिमाग यांनी उत्कृष्ट काम केले आहे

कामे योग के अनुसार सच्चाई बोलणे पूर्ण होइल, झूठ बोलकर पाप पिताजीला दुःख मिळते, पण आनंद पुणे से आते आहे. अधिक सोपा मार्ग मिळण्यासाठी सत्यनगरीय सर्वात सोपा मार्ग सत्य कथा से आत्मा आणि त्याची साठवणक्षमता म्हणजे मोक्ष आहे. सत्य तयार करा, हे जीभ आणि मनःपूर्वक उत्कृष्ट काम आहे!

संदर्भ: सनातन-प्रेरित ग्रंथांचे महत्त्व, विशेषता आणि कर्मांचे प्रकार '

उत्तर लिहिले · 22/7/2018
कर्म · 10865
1

कर्मयोग म्हणजे काय

कुठलेही कर्म निरपेक्षपणे आणि ईश्वरप्राप्ती हा हेतू ठेवून करणे, म्हणजे कर्मयोग. या योगाविषयी थोडक्यात माहिती या लेखात पाहू.

 

१. ‘कर्मयोग’या शब्दाची व्युत्पत्ती आणि अर्थ
अ. ‘कर्मयोग’ हा शब्द ‘कर्म’ आणि ‘योग’ या दोन शब्दांपासून झाला आहे. त्याचा अर्थ आहे – कर्माच्या द्वारे योग साधणे, म्हणजे जिवाला शिवाशी जोडणे, म्हणजेच कर्माद्वारे मोक्ष प्राप्त करणे होय.

‘तत्कर्म यत् न बन्धाय । (सा विद्या या विमुक्तये ।)’

अर्थ : ज्या कर्मामुळे चित्तावर कोणत्याही प्रकारचे बंधनात टाकणारे नवीन संस्कार होत नाहीत किंवा पाप-पुण्याच्या संबंधातील (हिशोबातील) नोंदी वाढत नाहीत, म्हणजेच आत्म्याभोवती कोणत्याही प्रकारचे नवीन बंधन निर्माण होत नाही, त्याला ‘कर्मयोग’ या शब्दाच्या संदर्भात ‘कर्म’ असे म्हणतात. (जी मोक्ष किंवा मुक्ती प्राप्त करून देते, तिला ‘विद्या’ असे म्हणतात). असे कर्म सतत करत रहाणे, याला ‘कर्मयोग’ म्हणतात.

आ. काम्य कर्मे (ज्या कर्मात काहीतरी कामना आहे, अशी कर्मे) न करणे आणि नित्यनैमित्तिक कर्मे (पूजा-अर्चा, व्रताचार यांसारखी उपासनाजन्य कर्मे) फलनिरपेक्षतेने करणे म्हणजेच ‘कर्मयोग’.

इ. योगः कर्मसु कौशलम् । – श्रीमद्भगवद्गीता, अध्याय २, श्लोक ५०

अर्थ : योग म्हणजे कर्मे करण्याचे कौशल्य.

भावार्थ : कर्मफलाचा लेप न लागेल, अशा रितीने निष्काम बुद्धीने कर्मे करणे. कर्मफल नसले, तरच मनुष्य बंधनमुक्त होतो.

 

२. कर्मयोगाच्या व्याख्या
अ. मनुष्य कर्मे का करतो, कर्मे बंधनात का अडकवतात, बंधनात न अडकता कर्मे कशी करावीत, कोणती कर्मे केल्याने मनुष्य संसाराच्या (मायेच्या) बंधनातून मुक्त होईल, जीवन्मुक्त झाल्यावरही कर्म करण्याचे महत्त्व काय इत्यादी गोष्टींचे ज्ञान करून देऊन त्याप्रमाणे अयोग्य कर्मापासून निवृत्त होण्यासाठी आणि योग्य कर्मे करण्यास प्रवृत्त होण्यासाठी मार्गदर्शन करून मोक्ष मिळवून देणार्‍या मार्गास ‘कर्मयोग’, असे म्हणतात.

आ. ‘आपली वृत्ती हळूहळू तमातून रजात आणि मग सत्त्वात अधिष्ठित होऊन त्याची परिणती भावात झाल्यानंतरच आपले तप विशेष तपात मोडते. त्यालाच ‘कर्मयोग’ असे म्हणतात.’ – प.पू. काणे महाराज, नारायणगाव, जिल्हा पुणे

 

३. कर्म आणि कर्मयोग
कर्म म्हणजे कृती. ‘कर्म’ हा शब्द फक्त शारीरिक कृतींपुरता, म्हणजे खाणे, पिणे, चालणे, हसणे इत्यादींपुरता मर्यादित नसून पंचज्ञानेंद्रिये, पंचकर्मेंद्रिये, मन आणि बुद्धी यांच्या कर्मांनाही लागू होतो. ‘कर्मयोग’ याचा अर्थ ‘जे कर्म केल्याने आपली आध्यात्मिक उन्नती होऊन आपण ब्रह्माशी किंवा ईश्वराशी कायमचे जोडले जाऊ, असे कर्म करत रहाणे’. थोडक्यात कृतीद्वारे जन्ममरणाच्या फेर्‍यातून मुक्त होणे म्हणजे ‘कर्मयोग’.

‘कर्म क्रियासापेक्ष, तर कर्मयोग क्रियानिरपेक्ष आहे. याचा अर्थ कर्मयोगाची प्राप्ती क्रियेने नाही, तर विवेकाने होते. म्हणजेच कर्मयोग काही केवळ कर्म नाही. कर्मयोग आचरायचा म्हणजे आपल्यात असलेले विकार नष्ट करायचे. काम, क्रोध, लोभ इत्यादी विकार गेले पाहिजेत.’ – गुरुदेव डॉ. काटेस्वामीजी यांनी लिहिलेला `श्रीमद्भगवद्गीता, अध्याय ३’ याचा मतितार्थ

 

४. फलाशा त्यागून चित्तावर संस्कार होऊ न देणारे कर्म भक्ती
आणि ज्ञानयोगी यांनी केले, तर साधना अधिक चांगली होण्यास साहाय्य होणे
जे कर्म केल्याने आपली आध्यात्मिक उन्नती होऊन आपल्याला ईश्वरप्राप्ती होते, असे कर्म करत रहाणे म्हणजे ‘कर्मयोग’. कर्म, मग ते व्यवहारातील का असेना, त्या योगे चित्तावर संस्कार होऊ न देता संस्कारबंधनातून कायमची सुटका करून घेणे, हे कर्मयोगात अभिप्रेत आहे. हिंदु धर्माला आणि धर्मशास्त्राला अपेक्षित असे कर्म आसक्ती आणि फलाशा त्यागून करणे, ही कर्मयोगाची श्रेष्ठ व्याख्या होय. भक्तीयोगी, ध्यानयोगी वगैरेंनीही त्यांच्या साधनेला कर्मयोगाची जोड दिली, तर त्यांची साधना अधिक चांगली होण्यास निश्चितच मदत होते. कर्मयोगातील कृतीचा ‘अध्यात्म’ हा अधिकार आहे.



५. कर्मयोग म्हणजे जीभ आणि मन यांनी केलेले उत्कृष्ट कर्म
कर्मयोगानुसार सत्य बोलल्याने पुण्य मिळते, तर खोटे बोलण्याने पाप. पापामुळे दुःख प्राप्त होते, तर पुण्यामुळे सुख. जिवाला अधिकाधिक सुखप्राप्ती होण्यासाठी सत्यकथन हा सरळ सोपा मार्ग आहे. सत्यकथनामुळे जिवाचे गतजन्मीचे पापक्षालन होते आणि त्याच्या पुण्याच्या संचयात वाढ होते. सत्यकथन करणे, म्हणजे जीभ आणि मन यांनी केलेले उत्कृष्ट कर्म होय !


उत्तर लिहिले · 19/11/2021
कर्म · 121765
0

कर्मयोग म्हणजे निष्काम कर्म करणे. फळाची अपेक्षा न करता आपले कर्तव्य करणे म्हणजेच कर्मयोग. भगवतगीतेमध्ये कर्मयोगाचे महत्त्व सांगितले आहे.

कर्मयोगाचे फायदे:

  • चित्तशुद्धी होते.
  • एकाग्रता वाढते.
  • कर्तव्यनिष्ठ राहण्याची प्रेरणा मिळते.
  • स्वार्थ दूर होतो.

उत्तर लिहिले · 18/3/2025
कर्म · 1200

Related Questions

परमार्थात कर्म योगाला महत्त्व द्यायला पाहिजेच का?
निष्काम कर्मयोग कसा स्वीकारायचा? प्रत्येक कामात फळाची अपेक्षा असते का?