खाजगी सावकारीचा परवाना (लायसन्स) कसा काढावा, कागदपत्रे काय काय लागतात आणि किती खर्च येईल?
खाजगी सावकारीचा परवाना (लायसन्स) कसा काढावा, कागदपत्रे काय काय लागतात आणि किती खर्च येईल?
सावकारांनी बेकायदेशीररीत्या बळकाविलेली स्थावर मालमत्ता परत करण्याच्या पद्धतीनुसार कोणत्याही वैध अथवा अवैध सावकाराने विक्री, गहाण, लीज, अदलाबदल किंवा कोणत्याही मार्गाने एखाद्या कर्जदाराची स्थावर मालमत्ता ताब्यात घेतली असेल, अशा कर्जदाराने जिल्हा निबंधकांकडे अर्ज केल्यास जिल्हा निबंधक अशा प्रकरणांची तपासणी करु शकतात. स्थावर मालमत्तेचे व्यवहार, बदलामध्ये झाले असल्यास असा दस्त जिल्हा निबंधक रद्द करु शकतात व ही मालमत्ता कर्जदार किंवा त्यांच्या वारसांच्या ताब्यात देण्याचे आदेश देऊ शकतात. परवानाधारक सावकारांनी केलेल्या सर्व व्यवहारांची हिशेब पुस्तके, नोंदवह्या ठेवणे त्यांच्यावर बंधनकारक असून अशा सावकारास कर्जदारांकडून मुद्दलापेक्षा जास्त व्याज घेता येणार नाही. तसेच व्याजावर व्याज लावता येणार नाही. शासनाने वेळोवेळी जाहीर केलेल्या व्याजदरानुसारच तारण व विनातारण कर्जव्यवहार करणे बंधकाराक राहील. तसेच कर्जदाराने मागणी केल्यास कर्जखाते उतारा सावकाराने देणे आवश्यक आहे.
या नव्या सावकारी कायद्यानुसार विनापरवाना व अवैध सावकारी केल्यास संबंधितांस 5 वर्षापर्यंत कैदेची शिक्षा किंवा 50 हजार रुपयांपर्यंत दंड यापैकी एक किंवा दोनही प्रकारच्या शिक्षेची तरतूद आहे. तसेच परवाना प्राप्त करुन घेताना हेतूपुरस्पर व जाणीवपूर्वक दिशाभूल करणारी माहिती अर्जासोबत सादर केल्यास 2 वर्षापर्यंत कैदेची शिक्षा किंवा 25 हजार पर्यंत दंडाच्या शिक्षेची तरतूद आहे. खोट्या नावाने परवाना घेणे, नमूद पत्त्याव्यतिरीक्त किंवा कार्यक्षेत्राबाहेर सावकारी व्यवसाय करणे, दुसऱ्याच्या नावावर सावकारी करणे या बाबी आढळल्यास पहिल्यांदा गुन्हा केल्यास 1 वर्षापर्यंत कैद किंवा 15 हजार रुपये दंडाची शिक्षा, हाच गुन्हा दुसऱ्यांदा किंवा त्यानंतर केल्यास 5 वर्षापर्यंत कैद किंवा 50 हजारापर्यंत दंडाच्या शिक्षेची तरतूद आहे. कोरी वचन चिठ्ठी, बंधपत्र वा इतर प्रकारची कागदपत्रे घेतल्यास 3 वर्षापर्यंतच्या कैदेची शिक्षा किंवा 25 हजार पर्यंत दंडाची शिक्षा आहे. परवानाधारक सावकाराने सर्व आवश्यक अभिलेख न ठेवल्यास वा या तरतुदींचे पालन न केल्यास 25 हजार पर्यंतच्या दंडाची तरतूद आहे. तर तरतुदीपेक्षा जास्त व्याज आकारणी केल्यास प्रथम अपराधास 25 हजारापर्यंत तर नंतरच्या अपराधास 50 हजारापर्यंतच्या दंडाची तरतूद आहे. कर्जाच्या तरतुदीसाठी सावकाराने कर्जदाराचा विनयभंग, छळवणूक केल्यास 2 वर्षापर्यंत कैद किंवा 5 हजार पर्यंत दंडाच्या शिक्षेची तरतूद आहे.
या कायद्यान्वये कर्जदारासही संरक्षण दिले असून कर्जदाराने सावकारांकडून घेतलेली रक्कम 15 हजारपेक्षा जास्त नसल्यास व कर्जदार हा स्वत: शेती करणारा असल्यास डिक्रीद्वारे ही रक्कम वसुली संदर्भात कर्जदारास अटक करता येणार नाही. शासनाकडून या कायद्याची अंमलबजाणी केली जात असली तरी शेतकऱ्यांनीही शक्यतो सहकारी संस्थाकडूनच कर्ज घेण्यास प्राधान्य द्यावे. अपरिहार्य कारणास्तव सावकाराकडून कर्ज घेण्याची वेळ आलीच तर सावकार परवानाधारक आहे, याची खात्री करावी. सावकाराकडून फसवणूक अथवा उपद्रव होत असल्यास सहकार विभाग व जवळच्या पोलीस स्टेशनशी संपर्क साधा. यासाठी शासनाने हेल्पलाईन 022-61316400 सुरू केली आहे. शेतकऱ्यांनी या हेल्पलाईनचा लाभ घेऊन बेकायदेशीर सावकारी रोखण्यासाठी सहकार्य करावे.
खाजगी सावकारी परवाना: प्रक्रिया, कागदपत्रे आणि खर्च
महाराष्ट्र शासनाने खाजगी सावकारी (Private Money Lending) करण्यासाठी काही नियम आणि अटी घातल्या आहेत. त्या पूर्ण करून परवाना मिळवणे आवश्यक आहे.
परवाना काढण्याची प्रक्रिया:
-
अर्ज सादर करणे:
तुम्हाला ज्या जिल्ह्यामध्ये सावकारी करायची आहे, त्या जिल्ह्याच्या निबंधक कार्यालयात (Registrar Office) अर्ज सादर करावा लागेल.
-
आवश्यक कागदपत्रे:
अर्जासोबत तुम्हाला खालील कागदपत्रे सादर करावी लागतील:
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- उत्पन्नाचा दाखला (Income Certificate)
- रहिवासी दाखला (Address Proof)
- photographs (पासपोर्ट साईझ फोटो)
- गुन्हेगारी पार्श्वभूमी नसल्याचा दाखला (Non-Criminal Affidavit)
- जमीन/मालमत्तेचे पुरावे (Property Documents)
- इतर आवश्यक कागदपत्रे (जिल्हा निबंधक कार्यालयानुसार)
-
पडताळणी:
अर्ज सादर केल्यानंतर, निबंधक कार्यालय तुमच्या अर्जाची आणि कागदपत्रांची पडताळणी करते.
-
मुलाखत:
काही वेळेस, निबंधक कार्यालय तुम्हाला मुलाखतीसाठी बोलावू शकते.
-
परवाना शुल्क:
अर्ज मंजूर झाल्यावर, तुम्हाला परवाना शुल्क भरावे लागेल.
खर्च:
परवाना शुल्काची रक्कम जिल्ह्यानुसार आणि नियमांनुसार बदलते. त्यामुळे, निश्चित रक्कम सांगणे कठीण आहे. तरीसुद्धा, अंदाजे खर्च काही हजारांमध्ये असू शकतो.
अधिक माहितीसाठी:
अधिक माहितीसाठी तुम्ही तुमच्या जिल्ह्यातील निबंधक कार्यालयात संपर्क साधावा.
Disclaimer:
हे आकडे केवळ अंदाजावर आधारित आहेत आणि यात बदल होऊ शकतो. अचूक माहितीसाठी संबंधित शासकीय कार्यालयाशी संपर्क साधा.