मागणीची लवचिकता
0
Answer link
मागणीतील शेकडा बदलाचे किमतीतील शेकडा बदलाशी असलेले प्रमाण म्हणजे मागणीची किंमत लवचिकता होय.
सूत्र:
मागणीची किंमत लवचिकता = मागणीतील शेकडा बदल / किमतीतील शेकडा बदल
उदाहरणार्थ: समजा, जर एखाद्या वस्तूची किंमत 1% ने बदलली आणि मागणी 2% ने बदलली, तर मागणीची किंमत लवचिकता 2 असेल. याचा अर्थ मागणी किमतीच्या बदलांना जास्त संवेदनशील आहे.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
2
Answer link
वस्तूंच्या किमतीत होणाऱ्या बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत बदल होत असतो . इतर परिस्थिती स्थिर असता . वस्तूची किंमत कमी झाल्यास वस्तूची मागणी वाढते . याउलट वस्तूची किंमत वाढल्यास वस्तूची मागणी कमी होते . हे मागणीचा नियमावरून स्पष्ट होत नाही .परंतु किमतीत किती टक्के बदल होतो . त्याचा परिणाम मागणीत किती टक्के होतो . हे मागणीचा नियम स्पष्ट करत नाही . म्हणून डॉ. मार्शल यांनी मागणीची लवचिकता ही संकल्पना वापरली आहे .
• मागणीच्या लवचिकतेची संकल्पना :-
एका चलातील बदलाचा दुसऱ्या चलावर होणारा परिणाम लवचिकतेची संकल्पना स्पष्ट करते . मागणीची लवचिकता ही संकल्पना किंमत आणि इतर घटकातील बदलांचा मागणीतील बदलावर होणारा परिणाम दर्शविते .
• मागणीच्या लवचिकतेचे व्याख्या :-
" वस्तूच्या किंमतीत होणाऱ्या शेकडा बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत होणाऱ्या शेकडा बदलाचे प्रमाण म्हणजेच मागणीची लवचिकता होय . "
वरील व्याख्येवरून वस्तूच्या मागणीवर विविध घटकांचा परिणाम होतो . त्यापैकी वस्तूची किंमत , उपभोक्त्याचे उत्पन्न आणि पर्यायी वस्तुच्या किमती हे तीन घटक महत्त्वाचे मानले असता . त्यावरून मागणीची लवचिकताचे तीन प्रकार करण्यात आलेले आहे ते पुढील प्रमाणे :
• मागणीच्या लवचिकतेचे प्रकार :-
1] मागणीची किंमत लवचिकता .
2] मागणीची उत्पन्न लवचिकता .
3] मागणीची छेदक लवचिकता .
1] मागणीची किंमत लवचिकता :-
वस्तूच्या मागणीवर परिणाम करणाऱ्या घटकांमध्ये वस्तूची किंमत सर्वात महत्त्वाचा परिणाम करणारा घटक आहे . किंमतीत होणाऱ्या बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत होणाऱ्या बदल शोधून काढण्यासाठी डॉ . मार्शल यांनी मागणीची किंमत लवचिकता या संकल्पनेचा वापर केला आहे .
" वस्तूंच्या किमतीत होणाऱ्या शेकडा बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत होणाऱ्या शेकडा बदलाचे प्रमाण म्हणजेच मागणीची किंमत लवचिकता होय . या वरील व्याख्येवरून असे स्पष्ट होते की वस्तूच्या किंमतीत होणाऱ्या शेकडा बदलामुळे वस्तूच्या मागणीवर काय परिणाम होतो . त्यावरून मागणीतील शेकडा बदल विचारात घेऊन मागणीची किंमत लवचिकता शोधता येते .
किंमत लवचिकतेचे प्रकार
2] मागणीची उत्पन्न लवचिकता :-
वस्तूच्या मागणीवर परिणाम करणाऱ्या घटकांपैकी उत्पन्न हा घटक महत्त्वाचा आहे . सर्वसाधारणपणे असे म्हटले जाते की उत्पन्नात वाढ झाली तर खरेदी शक्ती वाढते आणि वस्तूची मागणी वाढते . याउलट किंमत कमी झाली की खरेदी शक्ती कमी होते . म्हणजेच वस्तूची मागणी ही कमी होते . परंतु उत्पन्नात किती टक्के बदल झाल्या असता मागणीत किती टक्के बदल होतो . हे शोधण्यासाठी मागणीची उत्पन्ना लवचिकता या संकल्पनेचा वापर केला जातो .
" उत्पन्नात होणारे शेकडा बदलामुळे मागणी होणाऱ्या शेकडा बदलाचे प्रमाण म्हणजेच मागणीची उत्पन्न लवचिकता होय . "
3] मागणीची छेदक / पर्यायता लवचिकता :-
मागणीची किंमत आणि उत्पन्न लवचिकतेचे प्रमाणेच छेदक लवचिकता सूक्ष्मलक्षी अर्थशास्त्रात अत्यंत महत्त्वाचे स्थान आहे . कारण वस्तूची मागणी फक्त किमतीवर किंवा उत्पन्नावर अवलंबून असते असे नाही . तर ती पर्यायी वस्तू किंवा परस्पर पूरक वस्तूवरही अवलंबून असते . थोडक्यात परस्पर पूरक किंवा पर्यायी वस्तूंच्या बाबतीत एका वस्तूच्या किमतीतील बदलाचा दुसऱ्या वस्तूच्या मागणीवर किती परिणाम होतो . तो परिणाम छेदक लवचिकतेच्या आधारे मोजला जातो .
" एका वस्तूची किमतीत बदल झाल्यास त्याच्या दुसऱ्या वस्तूच्या मागणीवर किती परिणाम होतो. त्यालाच छेदक लवचिकता असे म्हणतात . "
'क्ष' वस्तूंच्या किमतीत बदल झाला असता . 'य' वस्तूच्या मागणी किती बदल होतो . त्यालाच मागणीची छेदक लवचिकता असे म्हणतात.
'क्ष' वस्तूच्या किमतीत बदल झाला असता. ( वाढ / घट ) 'य' वस्तूच्या मागणीत ज्या प्रमाणात बदल होतो. त्याला मागणीची छेदक लवचिकता असे म्हणतात.2021 batut-emotions.ru - आमचे अभिनंदन. अभिनंदन आणि शुभेच्छा पोर्टल
साइटचा नकाशाजाहिरातसंपर्क
0
Answer link
लवचिकतेचे (Elasticity) माप खालीलप्रमाणे:
मागणीची किंमत लवचिकता (Price elasticity of demand):
- वस्तूच्या किंमतीतील बदलामुळे मागणीत किती बदल होतो हे मोजते.
- सूत्र: मागणीतील टक्केवारी बदल / किंमतीतील टक्केवारी बदल
मागणीची उत्पन्न लवचिकता (Income elasticity of demand):
- उत्पन्नातील बदलामुळे मागणीत किती बदल होतो हे मोजते.
- सूत्र: मागणीतील टक्केवारी बदल / उत्पन्नातील टक्केवारी बदल
मागणीची छेदक लवचिकता (Cross elasticity of demand):
- एका वस्तूच्या किंमतीतील बदलामुळे दुसऱ्या वस्तूच्या मागणीत किती बदल होतो हे मोजते.
- सूत्र: वस्तू 'अ' च्या मागणीतील टक्केवारी बदल / वस्तू 'ब' च्या किंमतीतील टक्केवारी बदल
पुरवठ्याची किंमत लवचिकता (Price elasticity of supply):
- वस्तूच्या किंमतीतील बदलामुळे पुरवठ्यात किती बदल होतो हे मोजते.
- सूत्र: पुरवठ्यातील टक्केवारी बदल / किंमतीतील टक्केवारी बदल
0
Answer link
मागणीच्या लवचिकतेचे खालील प्रकार आहेत:
- किंमत लवचिकता (Price elasticity): किमतीतील बदलामुळे मागणीत किती बदल होतो हे दर्शवते.
- उत्पन्न लवचिकता (Income elasticity): उत्पन्नातील बदलामुळे मागणीत किती बदल होतो हे दर्शवते.
- तिरकस लवचिकता (Cross elasticity): एका वस्तूच्या किमतीतील बदलामुळे दुसऱ्या वस्तूच्या मागणीत किती बदल होतो हे दर्शवते.
अधिक माहितीसाठी हे स्रोत पहा:
0
Answer link
पिनच्या मागणीची लवचिकता अल्प असते.
कारण:
- पिन एक अत्यंत स्वस्त वस्तू आहे. त्यामुळे तिच्या किंमतीत बदल झाला तरी मागणीत फारसा फरक पडत नाही.
- पिन जीवनावश्यक वस्तू नाही.
- पिनला चांगले पर्याय उपलब्ध नाहीत.
म्हणून, पिनच्या मागणीची किंमत लवचिकता कमी असते.
0
Answer link
पिनच्या मागणीची लवचिकता शून्य असते.
मागणीची लवचिकता म्हणजे काय?
मागणीची लवचिकता म्हणजे किंमतीतील बदलामुळे मागणीत किती बदल होतो हे मोजणे.
पिनच्या मागणीची लवचिकता शून्य का असते?
पिन एक आवश्यक वस्तू आहे. त्यामुळे, किंमत वाढली तरी लोक पिन खरेदी करणे थांबवत नाहीत.
पिनला पर्याय नाही. त्यामुळे, लोक पिनऐवजी दुसरी वस्तू वापरू शकत नाहीत.
उदाहरणार्थ, जर पिनची किंमत 10% ने वाढली, तरी मागणीत फारसा बदल होणार नाही. मागणी 1% ने घटू शकते किंवा ती स्थिर राहू शकते.
म्हणून, पिनच्या मागणीची लवचिकता नेहमीच शून्य असते.
1
Answer link
* प्रकारः- मागणीच्या किंमत लवचिकतेचे संपूर्ण लवचिक मागणी, संपूर्ण अलवचिक मागणी, एकक लवचिक मागणी, अधिक लवचिक मागणी, कमी लवचिक मागणी असे प्रकार पडतात. * व्याख्याः- “ उत्पन्नातील बदलाचा परिणाम म्हणून मागणीत घडून येणाऱ्या बदलांच्या संबंधाला मागणीची उत्पन्न लवचिकता असे म्हणतात.”
मागणीच्या किंमत लवचिकतेचे प्रकार |
मागणीची लवचिकता
•
वस्तूच्या मागणीवर परिणाम करणाऱ्या घटकांमध्ये वस्तूची किंमत सर्वात महत्त्वाचा परिणाम करणारा घटक आहे . किंमतीत होणाऱ्या बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत होणाऱ्या बदल शोधून काढण्यासाठी डॉ . मार्शल यांनी मागणीची किंमत लवचिकता या संकल्पनेचा वापर केला आहे .
" वस्तूंच्या किमतीत होणाऱ्या शेकडा बदलामुळे वस्तूच्या मागणीत होणाऱ्या शेकडा बदलाचे प्रमाण म्हणजेच मागणीची किंमत लवचिकता होय . "
मा . शे . ब
मा . कि . ल = 一一一一一
किं . शे . ब
या वरील व्याख्येवरून असे स्पष्ट होते की वस्तूच्या किंमतीत होणाऱ्या शेकडा बदलामुळे वस्तूच्या मागणीवर काय परिणाम होतो . त्यावरून मागणीतील शेकडा बदल विचारात घेऊन मागणीची किंमत लवचिकता शोधता येते .
• मागणीच्या किंमत लवचिकतेचे प्रकार [Types Of Demand Price Elasticity] :-
वस्तूच्या किंमतीत शेकडा एक ने बदल झाला असता वस्तूच्या मागणीत शेकडा बदलाचे प्रमाण यांचे गुणोत्तर म्हणजे मागणीची किंमत लवचिकता होय . सर्वच वस्तूच्या बाबतीत मागणीत होणारा बदल सारखाच नसतो . म्हणून मागणीच्या किंमत लवचिकतेचे विविध प्रकार अनुभवास येतात ते पुढील प्रमाणे :-
1] अंनत लवचिक मागणी = मा.ल = ∞
2] अंनत अलवचिक मागणी = मा.ल = o
3] लवचिक मागणी = मा.ल = > 1
4] अलवचिक मागणी = मा.ल < 1
5] एकक मागणी = मा.ल = 1
1] संपूर्ण / अंनत लवचिक मागणी ( मा.ल = ∞ ) :-
वस्तूंच्या किमतीत अल्पशा बदल झाला असता मागणी जेव्हा अनंत पटीने बदलते तेव्हा त्याला अनंत लवचिक मागणी असे म्हणतात . उदा. एखाद्या वस्तूच्या किमतीत अल्पशी घट झाली असता तर मागणीत अनंत पटीने वाढ होते .
मागणीच्या किंमत लवचिकतेचे
प्रकार
अनंत लवचिक मागणी वरील आकृतीत 'अक्ष'- अक्षावर वस्तूची मागणी 'अय'- अक्षावर वस्तूची किंमत दर्शविली आहे . वस्तूच्या किमती थोडासा बदल झाला असता . वस्तूच्या मागणीत अनंत बदल होतो . म्हणून मागणीची लवचिकता अनंत लवचिक असते . अनंत लवचिक मागणी वक्र ( मम ) 'अक्ष' - अक्षाला समांतर असतो .
2] अनंत अलवचिक मागणी = ( मा.ल = o ) :-
वस्तूच्या किमतीत कितीही बदल झाला असता . याचा अर्थ किंमत कमी झाली किंवा वाढली तरीही मागणीत काहीच बदल होत नाही . तेव्हा त्यास अनंत अलवचिक मागणी म्हणतात .
अनंत अलवचिक मागणी 
वरील आकृतीत 'अक्ष' - अक्षावर वस्तूची मागणी व 'अय' - अक्षावर वस्तूची किंमत दर्शविली आहे . 'अक' किंमतीला 'अम' वस्तूची मागणी असते वस्तूची किंमत क पासून क₁ कमी झाली असता . किंवा क पासून क₂ पर्यंत वाढली असता वस्तूची मागणीत काहीच बदल झालेला नाही . या स्थितीत मागणीची लवचिकता ० असते . उदा . मीठ , आगपेटी इत्यादी बाबतीत हा प्रकार अनुभवास येतो .
3] लवचिक मागणी = ( मा.ल = >1 ) :-
वस्तूच्या किमतीत थोडासा बदल झाला असता वस्तूच्या मागणीत उल्लेखनीय बदल होतो . तेव्हा त्यास लवचिक मागणी असे म्हणतात . मागणीची लवचिकता ( >1 ) एका पेक्षा जास्त असते . 
वरील आकृतीत 'अक्ष' - अक्षावर वस्तूची मागणी व 'अय' - अक्षावर वस्तूची किंमत दर्शविली आहे . 'अक' किमतीला 'अम' वस्तूची मागणी होती . वस्तूची किंमत थोडीशी वाढली क पासून क₁ पर्यंत वाढ झाली तेव्हा मात्र वस्तूची मागणी म पासून म₁ पर्यंत मोठ्या प्रमाणात कमी झाली आहे . तसेच वस्तूची किंमत क पासून क₂ पर्यंत कमी झाली असता वस्तूची मागणी म पासून म₂ पर्यंत मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे .
लवचिक मागणी वक्र डावीकडून उजवीकडे वरच्या बाजूने खाली आलेला आहे . या स्थितीत मागणीची लवचिकता ( >1 ) एकापेक्षा जास्त आहे . उदा. टिकाऊ वस्तू बाबत, सुखात वस्तू बाबत मागणीची लवचिकता ही लवचिक असते .
4] अलवचिक मागणी = ( मा.ल = < 1 ) :-
वस्तूंच्या किमतीत उल्लेखनीय बदल झाला असता . वस्तूच्या मागणीत अल्पसा बदल होतो . तेव्हा त्यास अलवचिक मागणी असे म्हणतात . मागणीची लवचिकता (< 1) एका पेक्षा कमी असते . 
वरील आकृतीत 'अक्ष' - अक्षावर वस्तूची मागणी व 'अय' - अक्षावर वस्तूची किंमत दर्शविली आहे . वस्तूची किंमत 'अक' असतांना वस्तूची मागणी 'अम' एवढी होते वस्तूची किंमत क पासून क₁ पर्यंत कमी झाली असता वस्तूची मागणी म पासून म₁ पर्यंत वाढते तसेच वस्तूची किंमत क पासून क₂ पर्यंत वाढली असता . मोठ्या प्रमाणात बदल झाला असता . वस्तूची मागणी म पासून म₂ पर्यंत अल्पशा प्रमाणात कमी होते . तेव्हा मागणीची लवचिकता अलवचिक एकापेक्षा कमी असते . उदा. जीवनावश्यक वस्तू , औषधे , नाशवंत वस्तू , सवयीच्या वस्तू इत्यादी बाबत मागणीची लवचिकता अलवचिक असते .
5] एकक लवचिक मागणी = ( मा.ल = 1 ) :-
वस्तूच्या किंमतीत होणारा बदल आणि वस्तूच्या मागणी होणारा बदल समान असतो . तेव्हा मागणीची लवचिकता एकक लवचिक मागणी असते .
एकक लवचिक मागणी
वरील आकृतीत 'अक्ष' - अक्षावर वस्तूची मागणी व 'अय' - अक्षावर वस्तूची किंमत दर्शविली आहे . अक' किमतीला 'अम' वस्तूची मागणी होती . वस्तूच्या किंमती क पासून क₁ पर्यंत वाढली असता . वस्तूची मागणी म पासून म₁ पर्यंत कमी होते . तसेच वस्तूची किंमत क पासून क₂ पर्यंत कमी झाली असता . वस्तूची मागणी म पासून म₂ पर्यंत वाढते . या स्थितीत किमतीतील बदल सारखा आहे . म्हणजेच मागणीची लवचिकता एकक स्वरूपाची आहे .
अशाप्रकारे मागणीची लवचिकता त्याचे विविध प्रकार अनुभवास येतात .