मनुष्यबळ नियोजन
अंतर्गत भरती (Internal Recruitment) म्हणजे संस्थेतील कर्मचाऱ्यांमधूनच योग्य व्यक्तीची निवड करणे. यामुळे मनुष्यबळ नियोजनावर (Human Resource Planning) अनेक फायदे आणि तोटे होतात.
-
खर्च कमी: भरती प्रक्रिया, जाहिरात खर्च आणि प्रशिक्षण खर्च कमी होतो.
-
वेळेची बचत: भरती प्रक्रिया जलद होते, कारण उमेदवार संस्थेतीलच असल्यामुळे त्यांची माहिती उपलब्ध असते.
-
कर्मचाऱ्यांचे मनोबल वाढते: अंतर्गत भरतीमुळे कर्मचाऱ्यांना संस्थेत प्रगतीची संधी मिळते आणि त्यांचे मनोबल वाढते.
-
संस्थेशी परिचित: उमेदवार आधीपासूनच संस्थेच्या ध्येयांशी, संस्कृतीशी आणि कामाच्या वातावरणाशी परिचित असतो.
-
उत्पादकता वाढते: कमी वेळात कामाला सुरुवात करतात, त्यामुळे उत्पादकता वाढते.
-
नवीन कल्पनांचा अभाव: संस्थेत नवीन कल्पना आणि दृष्टिकोन येण्याची शक्यता कमी होते, कारण बाहेरील व्यक्ती येत नाहीत.
-
पक्षपाताची शक्यता: कधीकधी व्यवस्थापक त्यांच्या आवडत्या कर्मचाऱ्यांची निवड करतात, ज्यामुळे निष्पक्षता कमी होते.
-
स्पर्धा कमी: बाहेरील उमेदवार नसल्यामुळे कर्मचाऱ्यांमध्ये फारशी स्पर्धा नसते, ज्यामुळे काहीवेळा উন্নতিরचा वेग मंदावतो.
-
ठराविक कौशल्ये: संस्थेतील कर्मचाऱ्यांकडे ठराविक कौशल्येच असतात, त्यामुळे विशिष्ट कामांसाठी योग्य उमेदवार मिळणे कठीण होऊ शकते.
-
असंतोष: काही कर्मचाऱ्यांची निवड न झाल्यास त्यांच्यात असंतोष निर्माण होऊ शकतो, ज्यामुळे कामावर नकारात्मक परिणाम होतो.
-
सकारात्मक परिणाम: अंतर्गत भरतीमुळे मनुष्यबळ अधिक कार्यक्षम होते, कारण कर्मचाऱ्यांना संस्थेची चांगली माहिती असते आणि ते अधिक समर्पितपणे काम करतात.
-
नकारात्मक परिणाम: मनुष्यबळ नियोजनामध्ये नवीन कौशल्ये आणि विचारांचा समावेश करणे आवश्यक असते, परंतु अंतर्गत भरतीमुळे ते शक्य होत नाही, ज्यामुळे संस्थेच्या विकासावर परिणाम होऊ शकतो.
त्यामुळे, मनुष्यबळ नियोजन करताना अंतर्गत आणि बाह्य भरतीचा योग्य समन्वय साधणे आवश्यक आहे.