वृक्षतोड

जुनी झाडे मोठ्या प्रमाणात वाढू शकतात, उपलब्ध संसाधनांच्या त्यांच्या वाट्यापेक्षा जास्त वापरतात आणि लहान झाडांची वाढ रोखतात . एक जुने झाड काढून टाकल्याने अनेक लहान, लहान झाडे वाढू शकतात. लहान झाडे जुन्या झाडांपेक्षा जास्त नायट्रोजन देखील शोषून घेतात, ज्यामुळे पर्यावरणातील हवा आणि पाणी स्वच्छ होण्यास मदत होते.

वृक्ष तोडण्याचे फायदे

झाडांना ऑक्सीजन असतो. आम्ही हे लहानपणापासून ऐकतो आणि आमच्या जीवनातील मुख्य स्त्रोत म्हणून पाहत होतो. शेवटी, आपण ऑक्सिजनशिवाय जगू शकत नाही. तर, झाडे तोडणे वाईट आहे असे म्हणता येईल कारण आपण श्वास घेत राहावे अशी आपली इच्छा आहे, सोबत? अगदीच नाही.

खालीदा, झाडे तोडणे ही गोष्ट आहे कारण ते लहान आणि अधिक उत्पादक बदलले जाऊ शकतात. फायर अँड फ्लॉवर लाकूड उद्योगातील सोर्सिंग भागीदार निवडतात जे सुरक्षित, लोकांचा सराव करून जंगले स्वस्थ राहतील याची खात्री करतात. 

तुम्ही लाकूड उद्योग गुगल, तुम्हाला अंदाजे १२६ दशलक्ष परिणाम. विश्वासार्ह स्त्रोत फिल्‍टरिंग मूल्‍यांसाठी किंवा एकूण कमालीची कमालीची कपात होती आणि लाकूड उद्योग आणि ग्राहकांमधील संवादातील अंतर मदत होते, कारण जनमत गैरसमजांनी भरलेले असते. 

झाडे इकोसिस्टम आणि आपल्या आरोग्यासाठी औषध लाभ. साहजिकच, ते कार्बन डाय ऑक्साईड वापरतात आणि ऑक्सिजन सोडतात -- त्यांच्याशिवाय, मानवजातीचे अस्तित्व नाही. झाडांची प्रणाली देखील पाणी फिल्टर करण्यास मदत करते आणि पाण्याची रचना होणारी धूप कमी करण्यास मदत करते.

झाडे तोडणे अजबात वाईट आहे असे वाटणे वाजवी असले तरी स्मार्ट वनीकरण जगाचे अनेक सकारात्मक पैलू आहेत. चला जरा खोलात जा.

लाकूड जंगले स्वस्थ ठेवण्यासाठी आणि लाकूचा स्थिर ठेवण्यासाठी कठोर परिश्रम करतात. जर त्यांची पुरेशी वाढ झाली नाही तर झाडे नामशेष होतील आणि लाकूड उद्योगाचे अस्तित्व संपुष्टात येईल. 

झाडे वाढवण्यासाठी हवा, जागा, सूर्यप्रकाश, पाणी आणि अन्न उत्पादन. जुनी मोठ्या प्रमाणात वाढू शकतात, त्यांच्यासाठी मोठ्या प्रमाणात वापरतात आणि लहान झाडांची जोडणी करतात. एक जुने झाड टाकणे अनेक लहान, लहान झाडे वाढू शकतात. लहान झाडे मोठ्या प्रमाणात शोषून घेण्यासाठी नायट्रोजन देखील घेतात, नैसर्गिक पर्यावरणात हवा आणि पाणी स्वच्छ होण्यास मदत होते.

प्रकल्पाचे नाव: वृक्षतोडीमुळे होणारे दुष्परिणाम

प्रस्तावना:

वृक्षतोड म्हणजे जंगले तोडणे. मानवी वस्ती, शेती, आणि औद्योगिकीकरणामुळे मोठ्या प्रमाणात जंगलतोड होत आहे. याचा परिणाम पर्यावरणावर आणि जीवसृष्टीवर होत आहे.

वृक्षतोडीची कारणे:

• शेतीसाठी जागा मिळवणे.
• घरं आणि इमारती बांधणे.
• जळणासाठी लाकूड वापरणे.
• औद्योगिक कारणांसाठी लाकूड वापरणे.
• नैसर्गिक आपत्ती (पूर, आग).

वृक्षतोडीचे दुष्परिणाम:

• पर्यावरणावर परिणाम:
  • हवामान बदल: कार्बन डायऑक्साइडचे प्रमाण वाढल्याने तापमान वाढते.
  • जंगल कमी झाल्याने पर्जन्याचे प्रमाण घटते.
  • प्रदूषण वाढते.
• नैसर्गिक आपत्ती:
  • पूर: झाडे नसल्यामुळे मातीची धूप होते आणि पाणी साठून राहण्याची क्षमता कमी होते.
  • भूस्खलन: झाडं माती घट्ट धरून ठेवतात, त्यामुळे भूस्खलनाचे प्रमाण वाढते.
• जीवसृष्टीवर परिणाम:
  • प्राण्यांची আবাসस्थाने नष्ट होतात, त्यामुळे अनेक प्राणी आणि पक्षी विस्थापित होतात.
  • अनेक वनस्पती आणि प्राणी extininct होतात.
• आर्थिक परिणाम:
  • जंगलproduces वर अवलंबून असणाऱ्या लोकांचे नुकसान होते.
  • नैसर्गिक आपत्तीमुळे आर्थिक नुकसान होते.

वृक्षतोड थांबवण्यासाठी उपाय:

• जास्तीत जास्त झाडे लावा.
• जंगलांचे संरक्षण करा.
• नैसर्गिक संसाधनांचा योग्य वापर करा.
• वृक्षतोडीच्या कायद्यांचे पालन करा.
• पर्यावरणपूरक जीवनशैलीचा अवलंब करा.

निष्कर्ष:

वृक्षतोड एक गंभीर समस्या आहे. यावर वेळीच उपाय करणे आवश्यक आहे. आपण सर्वांनी एकत्र येऊन वृक्षतोड थांबवण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत.

संदर्भ:

• पर्यावरण विभाग, महाराष्ट्र शासन https://environment.maharashtra.gov.in/

वृक्षतोड: कारणे आणि परिणाम

वृक्षतोड म्हणजे जंगले तोडणे. मानवी वस्ती, शेती, आणि औद्योगिक विकास यांसारख्या कारणांसाठी हे केले जाते.

          फार पूर्वीच कळली आहे. म्हणूनच एका संस्कृत श्लोकात सांगितले आहे की, जे त्यागाच्या भावनेने स्वत: उन्हात उभे राहतात, पण इतरांना सावली देतात; ज्यांची फळे-फुलेही दुसर्‍यांसाठीच असतात, असे त्यागमय जीवन जगणारे वृक्ष एखाद्या सत्पुरुषासारखेच भासतात. या वृक्षरूपी सत्पुरुषाचे सानिध्य अबाल्वृद्धाना, सामान्य जनांना व त्याचबरोबर सत्पुरुषांना लाभावे असे वाटते. म्हणूनच ऋषीमुनी रानावनात वस्ती करून निसर्गाच्या सान्निध्यात अध्ययन आणि तपश्चर्या करत असत.

संत तुकाराम म्हणतात, ‘वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे |’ इंदिरा संत म्हणतात, ‘जरी वेधिले चार भिंतींनी, या वृक्षांची मजला सांगत .’ सामान्य माणूसही नेहमीच्या दगदगीपासून दूर जाण्यासाठी, हवापालटासाठी थंड हवेच्या ठिकाणी निसर्गाच्या सान्निध्यातच जातो.

अशा या उपकारकर्त्या वृक्षांचा आज ऱ्हास होत आहे. मानवाने बेसुमार जंगलतोड करून वैराण वाळवंटे निर्माण केली आहेत. ‘After man the desert’, ‘मानवाचे पाऊल नि वाळवंटाची चाहुल’ अशी म्हण आहे. जळणासाठी आणि घरे बांधण्यासाठी बेसुमार वृक्षतोड केली गेली. त्यामुळे उष्णता वाढली. पावसाचे प्रमाण कमी झाले जमिनीची धूप होऊन ती नापीक झाली. दुष्काळाचे प्रमाण वाढले. परिणामी हवेच्या प्रदूषणासारख्या समस्यांना मानवाला तोंड द्यावे लागत आहे.

                  आपल्या पूर्वजांनी मानवी जीवनात वृक्षांना महत्त्व दिले होते . तुळस, वड, पिंपळ यांची पूजा ते करत असत. त्यांनी तुळस, बेल, दुर्वा, धोतरा या आणि अन्य वनस्पतींना देवतांच्या पूजेत स्थान दिले होते. वने ही राष्ट्रीय संपत्ती आहे ते खनिज संपत्तीप्रमाणे ओहोटीस लागणारे धन नाही. म्हणूनच सरकारने वनमहोत्सव हा राष्ट्रीय सण मानलेला आहे. सामाजिक वनीकरणाच्या मोहिमेखाली वृक्षारोपण, वृक्षसंवर्धन व वृक्षसंरक्षणासाठी कसोशीने प्रयत्न होत आहेत.

                आज पृथ्वीची अवस्था वृक्षतोडीमुळे दिवसेंदिवस बिकट होत चालली आहे. पृथ्वीवरील वातावरणाचा तोल ढळत आहे. झाडे जंगले कमी झाली. ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी झाले. काही शतकांपूर्वी पृथ्वीचा सुमारे ६० % भाग वनांनी व्यापलेला होता, सध्या पृथ्वीचा केवळ २१ % भागातच वने आहेत. निसर्गाच्या साखळीत इतकी गुंतागुंतीची चक्रे आहेत, की माणसाला ती चक्रे निर्माण करणे तर सोडाच, पण ती चक्रे मोडली तर दुरूस्त करणेही जमण्यासारखे नाही. म्हणून प्रचंड प्रमाणात वाढलेल्या वृक्षतोडीमुळे एक दिवस ही पृथ्वी रसातळाला जाईल अशी भीती निर्माण झाली आहे. आज जंगलतोडीचे दुष्परिणाम निर्माण झाले आहेत. बेसुमार जंगलतोडीमुळे प्राणीही बेघर झाले आहेत आणि ते मानवी वस्त्यांमध्ये आसरा शोधात आहेत. त्यामुळे आज अनेक ठिकाणी मानवी वस्त्यांत बिबट्या घुसल्याच्या घटना नेहमीच घडत आहेत. गोष्टींच्या विचार करून पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी आणि सर्व लोकांना जंगलाचे महत्त्व समजावे .

जंगलतोड रोखणे, जंगलतोडीमुळे मानवी व पर्यावरणावर होणारा परिणाम या समस्यांपासून सुटका कशी करावी? हे सांगण्याचा प्रयत्न केला आहे. जेणेकरून, जंगलतोड रोखली जाईल.

             निसर्गाच्या या साखळीत इतकी गुंतागुंतीची चक्रे आहेत, की माणसाला ती चक्रे निर्माण करणे तर सोडाच, पण ती चक्रे दुरूस्त करणेही जमन्यासारखे नाही.

अशा मोडलेल्या बिघडलेल्या चक्रांपैकी एक म्हणजे जंगल. गेल्या कित्येक शतकांपासून जंगल तोडले एवढाच उद्योग माणसाने केला आहे. शेतीसाठी, शहरांच्या वाढीसाठी, कारखान्यांना कच्चा माल पुरवण्यासाठी, इंधनासाठी, खाणींसाठी, रेल्वे आणि रस्त्यांसाठी अशा नानाविध कारणांसाठी आपण जंगल तोडत राहिलो. त्याचे दुष्परिणाम झोंबू लागले आहेत.

   जंगलतोडीमुळे पावसाचे प्रमाण कमी झाले आहे , आज सर्व डोंगर, जंगल हे वृक्षतोडीमुळे ओसाड झाले आहेत. औषधीयुक्त वनस्पतींची दुर्मिळता झाली आहे. त्यामुळे पाऊससुद्धा पडत नाही. ज्या प्रमाणात जंगलतोड होते त्या प्रमाणात लागवड न झाल्याने निसर्गाच्या या मौल्यवान संपत्तीचा फार मोठा ऱ्हास होत आहे,

जंगलात माणूस जितकी कमीत कमी लुडबुड करेल तितके आपले चक्र दुरुस्त करण्याची निसर्गाला संधी मिळते, यासाठी खालील उपाय करता येतील.

             जंगलतोड तर थांबलीच पाहिजे पण त्याचबरोबर नवीन झाडेही लावली गेली पाहिजेत पण निरीक्षणातून असे लक्षात येते की वृक्षरोपण केलेली ७०-८० टक्के झाडे मरतात. म्हणून त्यांची योग्य निगा राखून ती योग्य प्रकारे वाढतील याची काळजी घेतली पाहिजे. वृक्षरोपण करा तसेच वृक्षांचे रक्षण करा.

                                                                       

जर कुणी वृक्ष तोडला, तर वृक्ष त्याला काहीच म्हणत नाही. कारण वृक्ष हे नि:स्वार्थीपणे इतरांना मदत करतात. ते आपल्याला फळे, फुले, सावली आणि ऑक्सिजन देतात. स्वतःला त्रास होत असून सुद्धा, ते आपल्याला काही बोलत नाहीत.