सामाजिक मुद्दे

दलित हा शब्द भारतातील अशा समाजाला सूचित करतो, ज्यांना ऐतिहासिकदृष्ट्या वर्णव्यवस्थेमुळे आणि जातिभेदामुळे समाजात सर्वात खालचे स्थान दिले गेले होते आणि ज्यांना 'अस्पृश्य' मानले जात असे. दलितांवरील दृष्टिकोन अनेक पैलूंनी स्पष्ट करता येतो:

• ऐतिहासिक आणि सामाजिक भेदभाव:

  हजारो वर्षांपासून दलित समाजाला अनेक मानवी हक्कांपासून वंचित ठेवण्यात आले होते. त्यांना सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे, शिक्षण घेण्यापासून रोखणे आणि काही विशिष्ट व्यवसायांपुरतेच मर्यादित ठेवणे अशा अनेक प्रकारच्या भेदभावाला सामोरे जावे लागले. यामुळे त्यांची सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक प्रगती खुंटली.

• डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे योगदान:

  डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी दलित समाजाला या भेदभावाच्या चक्रातून बाहेर काढण्यासाठी आपले जीवन समर्पित केले. त्यांनी दलितांना न्याय, समानता आणि आत्मसन्मान मिळवून देण्यासाठी संघर्ष केला. भारतीय संविधानात त्यांनी समानतेचा हक्क, अस्पृश्यता प्रतिबंधक कायदे आणि आरक्षणाची तरतूद केली, ज्यामुळे दलितांना मुख्य प्रवाहात आणण्यास मदत झाली आणि त्यांना त्यांचे हक्क प्राप्त झाले.

• सद्यस्थिती आणि आव्हाने:

  आजही जरी कायदेशीररित्या अस्पृश्यता संपुष्टात आली असली तरी, काही ठिकाणी सामाजिक भेदभाव आणि विषमतेचे प्रकार दिसून येतात. दलित समाजाला आजही आर्थिक, शैक्षणिक आणि सामाजिक आघाडीवर अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागत आहे.

• सक्षमीकरण आणि आत्मसन्मान:

  आधुनिक दृष्टिकोनातून, दलित हे केवळ पीडित नाहीत तर ते आपले हक्क आणि आत्मसन्मानासाठी लढणारे, शिक्षित आणि जागरूक नागरिक आहेत. ते आपले सामाजिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक हक्क प्रस्थापित करण्यासाठी चळवळी करत आहेत. दलित साहित्य आणि कला यांसारख्या माध्यमातून ते आपला अनुभव आणि दृष्टिकोन मांडत आहेत.

• समावेशक समाज निर्माण करण्याची गरज:

  दलितांवरील दृष्टिकोन हा त्यांच्या सक्षमीकरणावर आणि त्यांना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात पूर्णपणे समाविष्ट करण्यावर भर देतो. त्यांच्या आवाजाला महत्त्व देणे, त्यांच्या समस्या समजून घेणे आणि त्यांच्या विकासासाठी समान संधी उपलब्ध करून देणे हे एका न्यायपूर्ण आणि समावेशक समाजासाठी आवश्यक आहे.

थोडक्यात, दलितांवरील दृष्टिकोन हा ऐतिहासिक अन्यायाची कबुली देणारा, डॉ. आंबेडकरांच्या योगदानाला सलाम करणारा आणि त्यांच्या सध्याच्या हक्कांच्या लढ्याला पाठिंबा देणारा असा असावा. त्यांना सन्मानाने, समानतेने आणि आदराने वागवणे हाच एक समावेशक आणि न्यायपूर्ण समाजाचा आधार आहे.

स्त्रोत: दलित चळवळीचा इतिहास दलित साहित्य आणि सद्य आव्हाने

लिंगायत धर्म स्वीकारणारे मराठा लोक मांस आणि मच्छी खातात की नाही, हे सांगणे कठीण आहे, कारण ते व्यक्ती आणि त्यांच्या कुटुंबानुसार बदलते. लिंगायत धर्मात काही लोक मांसाहार करतात, तर काही लोक करत नाहीत.

लिंगायत धर्माबद्दल काही माहिती:

• लिंगायत धर्म हा 12 व्या शतकात Basaveshwara यांनी स्थापन केला.
• लिंगायत धर्मात 'इष्टलिंग'ची पूजा केली जाते.
• लिंगायत धर्म हा जातीभेद आणि कर्मकांडांना विरोध करतो.

मांसाहार:

• काही लिंगायत लोक मांसाहार वर्ज्य मानतात.
• काही लिंगायत लोक विशिष्ट प्रकारचे मांस खातात, तर काही सर्व प्रकारचे मांस खातात.

त्यामुळे, लिंगायत धर्म स्वीकारणाऱ्या मराठा लोकांबद्दल निश्चितपणे सांगता येत नाही की ते मांस आणि मच्छी खातात की नाही.

आदिवासी आणि वनवासी या शब्दांमध्ये राजकीय दृष्ट्या काही महत्त्वपूर्ण फरक आहेत. हे शब्द विविध राजकीय आणि सामाजिक संदर्भांमध्ये वापरले जातात, त्यामुळे त्यांचे अर्थ आणि महत्त्व बदलू शकतात.

आदिवासी:

• अर्थ: 'आदिवासी' या शब्दाचा अर्थ 'सर्वात আদিम रहिवासी' किंवा ' Indigenous ' असा होतो. हे लोक अनेक वर्षांपासून विशिष्ट प्रदेशात वास्तव्य करत आहेत आणि त्यांची स्वतःची संस्कृती, भाषा आणि परंपरा आहेत.
• राजकीय संदर्भ:
• आदिवासी हा शब्द त्यांच्या हक्कांवर आणि राजकीय प्रतिनिधित्वावर जोर देतो.
• भारतीय संविधानामध्ये अनुसूचित जमाती (Scheduled Tribes) म्हणून त्यांची नोंद आहे, ज्यामुळे त्यांना विशेष संरक्षण आणि संधी मिळतात.
• आदिवासी समुदाय त्यांच्या जमिनी, जंगल आणि नैसर्गिक संसाधनांच्या संरक्षणासाठी संघर्ष करतात.
• राजकीय पक्ष आणि सामाजिक कार्यकर्ते त्यांच्या समस्या आणि मागण्यांसाठी आवाज उठवतात.

वनवासी:

• अर्थ: 'वनवासी' या शब्दाचा अर्थ 'जंगलात राहणारे' असा होतो. हा शब्द आदिवासी लोकांच्या जीवनशैलीवर आणि वनांवरील त्यांच्या अवलंबनावर लक्ष केंद्रित करतो.
• राजकीय संदर्भ:
• वनवासी हा शब्द काहीवेळा हिंदुत्ववादी संघटना वापरतात, जो आदिवासींना हिंदू संस्कृतीचा भाग असल्याचे दर्शवतो.
• या शब्दाचा उपयोग आदिवासींच्या पारंपरिक ओळख आणि संस्कृतीला मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी केला जातो.
• वनवासी कल्याण योजनांच्या माध्यमातून त्यांच्या सामाजिक आणि आर्थिक विकासावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

फरक:

• 'आदिवासी' हा शब्द त्यांच्या राजकीय, सामाजिक आणि आर्थिक हक्कांसाठी वापरला जातो, तर 'वनवासी' हा शब्द त्यांच्या जीवनशैली आणि संस्कृतीवर अधिक जोर देतो.
• 'आदिवासी' हा शब्द संविधानात्मक आणि कायद्याच्या दृष्टीने अधिकृत आहे, तर 'वनवासी' हा शब्द सामाजिक आणि सांस्कृतिक संदर्भांमध्ये अधिक वापरला जातो.

निष्कर्ष:

आदिवासी आणि वनवासी हे दोन्ही शब्द आदिवासी समुदायासाठी वापरले जात असले, तरी त्यांचे राजकीय आणि सामाजिक संदर्भ भिन्न आहेत. 'आदिवासी' हा शब्द त्यांच्या हक्कांसाठी आणि राजकीय प्रतिनिधित्वासाठी महत्त्वाचा आहे, तर 'वनवासी' हा शब्द त्यांच्या संस्कृती आणि जीवनशैलीशी संबंधित आहे.

अधिक माहितीसाठी:

• Tribal Ministry, Government of India
• National Human Rights Commission

नमस्कार, भैयाजी जोशी यांनी मराठी विरोधात केलेले वक्तव्य खालीलप्रमाणे:

राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे (आरएसएस) नेते सुरेश भैय्या जी जोशी यांनी मुंबईत एका कार्यक्रमात बोलताना म्हटले की, "मुंबईत येणाऱ्यांनी मराठी शिकलं पाहिजे असे काही नाही. इथे वेगवेगळ्या भाषा बोलल्या जातात. मुंबईतील घाटकोपर परिसराची भाषा ही गुजराती आहे. मुंबईची कुठलीही एक भाषा नाही. इथे अनेक भाषा बोलल्या जातात."

या विधानावर बऱ्याच राजकीय पक्षांनी टीका केली आहे.

Source

%

आणि म्हणूनच जनजागृती करण्यासाठी स्थिर विश्वासाची भावना हवी.

आपलीच माणसं आमची संस्कृती सुसंगत रहावी.

विधीची विधाने जर सत्यं शिवं सुंदरम् आहेत तर आपण आपली ओळख ही सत्यं शिवं सुंदरच ठेवावी .

विधायक कार्यक्रम आणि विकास गती योग्य जाणीवेतून व्हावी 

निसर्गापुढे आपण पालापाचोळा असू तर मग अहंकारी वृत्ती व निंदानालस्ती , द्वैषवैर हा मनी का बाळगावा ..

सद् गुरूंचे एक वचन आहे,

क्या कहती है आत्मा, करें कूडेकरकटका खात्मा...

आपण संवेदनशील विवेकी विचार सत्कर्म सत्संग करतो ,

मग माणसाला माणूस प्रिय असावा...

हे विश्वचि माझे घर,ऐंसी मति जयाचि स्थिर, किंबहुना चराचरी एकचि झाला.. हे सत्कृत्य आचरण नीतीत उतरणारा जीवभाव सर्वांठायीं असावा.

आणि मग फोडाफोडीचे राजकारण थांबवा..

माणूस , संघटना,पक्ष ही एक वैचारीक बैठक आहे .

माणसाला मोडता येत नाही , काटकीला मोडता येते ,मग माणसाला मोडायचे कसे  ? शेवटी माणूस टिकला पाहिजे,जगला पाहिजे...

शेवटी सर्व उत्पादने ही जर अखिल मानव जातीसाठी आहेत आणि मानव निर्मित ही आहेत...तर मग मानवी सेवा सुद्धा महान आहे , ती सर्वांसाठी समर्पित असावी

आपण संवेदनशील समाजमन बांधिलकी जोडत जायचं आहे तर मग माझं घर माझा परिवार माझी गल्ली  ,माझा मोहल्ला,माझा इलाखा ,प्रांत , राज्य व माझा देश वतन एकच आहे.. सेवा सत्तेत सहभागी झाल्यानेच होते असं नाही, मत मांडा, विरोधात ही रहा , हां ते मत तम अंधार नष्ट करणारे हवे . 

आपली संस्कृती खरी मैत्री,खरी ओळख, खरी भक्ती,  खरी शक्ती आहे .

कशाला उद्याची बात... आजचा वर्तमान समोर आहे.. वर्तमान सुच्चारूपणे शिस्तीत नियमित कार्यप्रवण करणारा ठेवावा ..आपणचं आपली ओळख समाजपटलावर ठेवावी...

आणि विधायक कार्य अगर  सहकारात सहकार्य करावे असे सुकृत कर्म उभे राहिले पाहिजे

धन्यवाद... आपली लोकशाही, संविधान ही घटना अत्यंत अभ्यासपूर्ण लिहीली आहे ..विवेकी पालकत्व करणारी सेवाभावी वृत्ती सर्वोत्तम प्रेम कामगिरीची दखल घेणारी घटना  सर्वोत्तम आहे ,आपला आवाज,आपला विश्वास स्थिरमन ठेवून माणुसकी धर्म वाढवत जाणारी विचारबद्ध मार्ग दिशा प्रकाश सामर्थ्य ताकद शक्ति ऊर्जा बळ देणारी अशी घटना संविधान आहे .  कोणीही अंतर्मुख होऊन विवेकी विचारातून मतदान करायला उत्सुक असावे असे विधान सुरक्षित रहावे व तसे बोलावे , बोले तैसा चाले त्याची वंदावी पावले  !!

सबका सबविधी हो कल्याण !!